Pękająca pompa hydrauliki w MTZ-82. Dlaczego tak się dzieje i jak to naprawić?

Ciągniki MTZ-82, znane też jako Belarusy, od połowy lat 70. goszczą na polskich polach i mimo upływu lat wciąż dzielnie pracują w wielu gospodarstwach. Ich prosta budowa i dostępność części to ogromna zaleta. Niestety – jak każdy stary radziecki sprzęt – wymagają podstawowej troski.

Jedną z częstszych, a zarazem kosztownych awarii, jakie mogą przydarzyć się użytkownikowi MTZ-82, jest pęknięcie pompy hydraulicznej. Przyjrzyjmy się bliżej tej usterce – skąd się bierze, jakie są objawy i jak jej zapobiec.

Przypadek z warsztatu: pęknięta pompa i olej w skrzyni biegów, a tym problemem zgłosił się do nas rolnik właściciel MTZ-82. Podczas pracy ciągnikiem próbował unieść maszynę zawieszaną na TUZ-ie. W tym momencie pompa hydrauliki nagle zawyła, po czym rozszczelniła się, rozbryzgując gorący olej.

Po wymianie pompy i uzupełnieniu świeżego oleju wszystko wyglądało dobrze – do czasu ponownego uruchomienia napędu pompy. Wtedy silnik zaczął nierówno, ciążko pracować, z układu napędowego dobiegły niepokojące odgłosy, a poziom oleju w zbiorniku hydrauliki gwałtownie spadł. W tym samym czasie zauważono, iż w skrzyni biegów… przybyło kilkanaście litrów oleju.

Pompa hydrauliczna w MTZ-82 przymocowana jest do korpusu zbiornika oleju, fot. Adam Ładowski

Gdzie leży problem? Układ hydrauliczny MTZ-82 pod lupą

W MTZ-82 instalacja hydrauliczna jest wyjątkowo prosta. Olej zasysany jest ze zbiornika (o pojemności oleju 20 litrów) przez zębatą pompę NSz-32, zamontowaną pod rozdzielaczem umieszczonym z tyłu zbiornika.

Gdy żaden z suwaków rozdzielacza nie jest przestawiony w tryb „praca”, olej pod ciśnieniem powinien wracać przez zawór przelewowy z powrotem do zbiornika – wcześniej przechodząc przez papierowy filtr. Do ok 1984 roku, filtr ten składał się z blaszek i sitek nadzianych na pręt.

Problem? W tym układzie najsłabszym ogniwem jest właśnie zawór przelewowy. jeżeli się zatnie – nie pozwoli na powrót oleju, powodując wzrost ciśnienia do poziomu, który rozsadza pompę. Dokładnie to spotkało ciągnik naszego Czytelnika.

Rozdzielacz hydrauliki MTZ-82. Dostęp jest nieco utrudniony. Zawór znajduje się po drugiej stronie, a na pierwszym planie zawór ciśnienia, fot. Adam Ładowski

Zacięty zawór – przyczyna podwójnej awarii

W omawianym przypadku zawór przelewowy zablokował się w pozycji zamkniętej. Gdy pompa rozpoczęła pracę, olej nie miał gdzie odpłynąć, więc ciśnienie rozerwało jej korpus. Po wymianie pompy na nową, historia się powtórzyła.

Tym razem jednak „przebiło” uszczelnienie wałka napędowego pompy i cały olej pod ciśnieniem trafił do obudowy sprzęgła i dalej – do wspólnego zbiornika oleju przekładniowego ciągnika (czyli skrzyni biegów i tylnego mostu).

Efekt? Zmarnowany nowy olej hydrauliczny, wymiana kolejnej pompy i konieczność spuszczenia oraz utylizacji oleju przekładniowego. Słowem: spore koszty.

Schemat napędu pompy MTZ-82. Gdy puści simering uszczelniający wałek napędu, olej hydrauliczny przedostaje się do skrzyni rozdzielczej napędu mieszając się z olejem przekładniowym, graf. Belarus

Jak to naprawić – krok po kroku

Aby trwale usunąć problem, konieczna była wymiana nie tylko pompy, ale też zaworu przelewowego oraz zużytego filtra hydrauliki.

1. Demontaż zaworu przelewowego:

• Odkręcamy pokrywę zaworu (dwie śruby).
• Wkręcamy jedną ze śrub w gniazdo zaworu i wyciągamy go z kielicha.
• Usuwamy sprężynę i sam zawór.
• Ze środka wyciągamy stalowy pierścień – jego też koniecznie trzeba wymienić.

2. Montaż nowego zaworu:

• Wkładamy nowy pierścień (zestaw z zaworem), pamiętając, iż jego ostry kant musi przylegać do stożka zaworu.
• Montujemy zawór, sprężynę, nowy oring i kielich. Sprawdzamy, czy zawór swobodnie pracuje i skręcamy całość.

3. Wymiana filtra i oleju:

• Zdejmujemy stary papierowy filtr hydrauliki – jeżeli jest pofałdowany lub zassany, był przyczyną ograniczonego przepływu.
• Zakładamy nowy filtr z nowym oringiem.
• Zalewamy układ 20 litrami świeżego oleju hydraulicznego, a także wymieniamy olej przekładniowy (ok. 40 litrów).

Po wykonaniu tych prac ciągnik ponownie bez problemów unosi maszyny, a jego właściciel wie już, jak istotna jest… profilaktyka.

Filtr hydrauliki MTZ znajduje się na górze zbiornika pod pokrywą, graf. Belarus

Co doprowadziło do awarii? Błędy eksploatacyjne

W tym przypadku zawór przelewowy zaciął się z powodu brudu, drobinek piasku i… resztek czerwonego silikonu. Ten ostatni prawdopodobnie został użyty przy wcześniejszych „naprawach” zbiornika oleju.

Zabrudzona sprężyna i zatkany filtr sprawiły, iż zawór nie zareagował w porę. Co gorsza – jak przyznał sam właściciel – przez trzy lata użytkowania ciągnika nie wymieniał ani filtra hydrauliki, ani samego oleju.

Przyczyna problemu – zawór przelewowy MTZ, graf. Belarus

Wnioski dla użytkowników MTZ-82

Awarii można było łatwo uniknąć. Wystarczyło:

• Wymieniać olej hydrauliczny co 250–300 mtg lub przynajmniej raz w roku,
• Filtr papierowy – co 50 mtg,
• Unikać stosowania silikonu w miejscach przepływu oleju.
• Koszt filtra to ok. 15 zł, a może uchronić przed awarią za kilka tysięcy złotych.

Hydraulika MTZ-82. Choć prosta, nie wybacza zaniedbań

Pompa hydrauliki w MTZ-82 nie jest „pancerna”. Działa skutecznie, ale wymaga czystego oleju, okresowej wymiany filtra i sprawnego zaworu przelewowego. Ten prosty układ, choć łatwy w naprawie, przy braku konserwacji potrafi zniszczyć choćby nową pompę w kilka sekund.

Wniosek? Nie zaniedbuj serwisu – bo w hydraulice MTZ-a drobiazg potrafi zrujnować cały sezon.