1 tydzień temu
Elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu, uznawana za jedną z najważniejszych realizacji architektury przemysłowej XX wieku w Europie, otrzymała znaczące wsparcie finansowe z Unii Europejskiej. Grupa Arche, która od 2024 roku prowadzi prace rewitalizacyjne obiektu, podpisała już dwie umowy o dofinansowanie – łącznie na ponad 130 mln zł.
Historia i ratunek dla zabytku
Zaprojektowana przez Georga i Emila Zillmannów elektrociepłownia była przez dekady symbolem śląskiej energetyki. Po zakończeniu eksploatacji w 2011 roku obiekt popadał w ruinę, a jego przyszłość wydawała się przesądzona. W 2021 roku Kongres Ochrony Zabytków wystosował list otwarty, określając niszczenie EC Szombierki mianem „kulturobójstwa”. Zaangażowanie samorządu i środowisk naukowych doprowadziło jednak do przejęcia obiektu przez Grupę Arche, która wyspecjalizowała się w rewitalizacji zabytków.
Zakres inwestycji
Projekt rewitalizacji zakłada przekształcenie postindustrialnej przestrzeni w kompleks hotelowo-kulturalny i rekreacyjny. W zabytkowych halach powstaną:
-
hotel z ponad 200 pokojami,
-
centrum konferencyjno-wystawiennicze,
-
przestrzenie kulturalne i edukacyjne,
-
foodcourt i browar rzemieślniczy,
-
baseny, strefa SPA, sauny, kręgielnia, squash i badminton.
Zachowane mają zostać oryginalne elementy wyposażenia technicznego, takie jak turbiny czy kotły, które będą pełnić funkcję ekspozycyjną i edukacyjną.
Finansowanie i harmonogram
Pierwsza dotacja UE, podpisana w styczniu 2025 roku, wyniosła 46,42 mln zł i obejmuje utworzenie infrastruktury sportowo-rekreacyjnej (baseny, squash, badminton, siłownia plenerowa). Najnowsze wsparcie, przyznane 2 października 2025 roku, to 84 mln zł z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
Prace porządkowe rozpoczęto w listopadzie 2024 roku, a w lipcu 2025 ruszyły wyburzenia struktur niefunkcjonalnych. Arche zakłada zakończenie pierwszego etapu inwestycji na przełomie 2026/2027 roku. Projekt przewiduje utworzenie co najmniej 150 nowych miejsc pracy w samym obiekcie oraz dodatkowych w jego otoczeniu.
Koncepcja i wymiar społeczny
Za projekt odpowiada pracownia Bulak Projekt. Nowe funkcje zostaną wprowadzone w formule „budynków w budynku”, co ma pozwolić na kontrastowe, ale harmonijne wpisanie współczesnych rozwiązań w zabytkową tkankę.
Władze Arche podkreślają także znaczenie społecznego wymiaru projektu – współpracy z lokalnymi mieszkańcami, byłymi pracownikami elektrociepłowni i aktywistami miejskimi. Szczególną rolę pełni tu Klub Przyjaciół EC Szombierki, który od lat dokumentuje historię zakładu i angażuje lokalną społeczność.
Arche – inwestor z doświadczeniem
Grupa Arche, założona w 1991 roku, jest największą polską siecią hoteli z rodzimym kapitałem. W swoim portfolio posiada w tej chwili 23 obiekty hotelowe oraz ponad 12 tys. zrealizowanych mieszkań i domów. Spółka jest znana z rewitalizacji historycznych budynków, które zyskują nowe funkcje w formule hoteli i przestrzeni publicznych.
Rewitalizacja EC Szombierki to największy tego typu projekt w historii firmy i jeden z najważniejszych przykładów wykorzystania funduszy unijnych na rzecz transformacji regionu i ochrony dziedzictwa przemysłowego w Polsce.
