10 godzin temu
Grudzień to czas, w którym polskie kuchnie pracują na najwyższych obrotach, a równocześnie to okres, w którym marnujemy ogromne ilości jedzenia. Jak przygotować się do świąt w duchu „zero waste”? Warto sięgnąć po sprawdzone zasady, które młodzież poznaje dzięki Akademii Lubella – ogólnopolskiego programu edukacyjnego, skierowanego do uczniów klas VI-VIII szkół podstawowych. To proste kroki, które pomagają ograniczyć wyrzucanie żywności i wprowadzić do świątecznej kuchni więcej odpowiedzialności.
Każdego roku w naszym kraju marnuje się 5 mln ton jedzenia, co daje 126 kg w przeliczeniu na jednego Polaka. Według statystyk przeciętna polska rodzina wyrzuca rocznie żywność o wartości około 3 tysięcy złotych.[1] To kwota, za którą można kupić nową konsolę do gier, rower lub telefon.
Świąteczne zero waste w praktyce
W okresie poświątecznym problem marnowania żywności nabiera szczególnej wagi. By ograniczyć wyrzucanie jedzenia, warto poznać i wdrożyć prostą regułę 4P: Planuj, Przechowuj, Przetwarzaj, Podziel się. Przygotowania do świąt najlepiej zacząć od odpowiedzialnego planowania. Tworzenie listy zakupów w oparciu o realną liczbę gości, sprawdzenie zapasów przed wyjściem do sklepu czy przygotowywanie mniejszych porcji to pierwsze kroki, które pozwalają uniknąć nadmiaru jedzenia już na starcie. Równie ważne jest adekwatne przechowywanie świątecznych potraw – po wigilijnym spotkaniu najlepiej spakować je do szczelnych pojemników i włożyć na odpowiednie półki w lodówce.
Warto też stosować zasadę („pierwsze weszło, pierwsze wyszło” – czyli produkty z krótszą datą ważności przesuwamy na przód półek).
Po świętach warto dać potrawom „drugie życie”. Warzywa z rosołu mogą stać się bazą do sałatki jarzynowej, pieczone mięsa – farszem do pierogów, wędliny – składnikiem makaronowych zapiekanek, a czerstwe pieczywo – grzankami. Nadmiar dań można również zamrozić. Można także podzielić się nimi z innymi, zanieść sąsiadom lub do najbliższej jadłodzielni. To proste działania, które realnie ograniczają świąteczne marnotrawstwo.
„Gotuję, więc decyduję” – edukacja, która buduje odpowiedzialność
Właśnie takie praktyczne kompetencje poznają uczniowie klas VI–VIII w ramach Akademii Lubella, która w tym roku edukuje pod hasłem „Gotuję, więc decyduję”. Jedna z lekcji poświęcona jest idei zero waste. Program udowadnia, iż nastolatkowie mogą stać się nie tylko mistrzami gotowania, ale też liderami zmian w swoich domach, przejmując inicjatywę w kuchni – i to nie tylko „od święta”.
Zaangażowanie nastolatków w planowanie i przygotowywanie posiłków to bardzo istotny element budowania ich samodzielności, zaradności i odpowiedzialności. Znaczenie tych działań podkreśla Paulina Dobrowolska, psychodietetyk dziecięcy i edukatorka kulinarna:
Kiedy pokazujemy młodym ludziom, jak komponować zróżnicowane i wartościowe potrawy, które są jednocześnie smaczne i atrakcyjne, dajemy im coś więcej niż podstawy zbilansowanego odżywiania — uczymy ich świadomego decydowania o sobie i swoich codziennych wyborach. To realnie wzmacnia postawę sprawczości, niezwykle istotną w okresie dorastania.
Według ekspertki dużą rolę odgrywa tu również praktyczna edukacja w zakresie zero waste.
– Planowanie posiłków z wykorzystaniem sezonowych produktów, adekwatne przechowywanie żywności, przetwarzanie resztek czy tworzenie prostych dań z tego, co już mamy — to konkretne kompetencje, które łączą odpowiedzialność, kreatywność i uważność. Te umiejętności są fundamentem samodzielności
– mówi Paulina Dobrowolska.
Sezonowość z Anną Starmach
W tegorocznej edycji Akademii Lubella młodzież może skorzystać również z zupełnie nowej lekcji przygotowanej we współpracy z Anną Starmach. Jej tematem będzie sezonowe gotowanie w rytmie natury. Program zostanie również wzbogacony o materiał video.
Jak dołączyć do Akademii?
Udział w Akademii Lubella jest całkowicie bezpłatny. Nauczyciele mogą zarejestrować swoje klasy za pośrednictwem formularza na stronie www.akademialubella.pl. Po rejestracji placówki otrzymują dostęp do kompletu materiałów dydaktycznych: scenariuszy lekcji, prezentacji, baz wiedzy oraz gry słowno-towarzyskiej. Program można realizować do 26 czerwca 2026 roku.
[1] https://www.gov.pl/web/rolnictwo/nie-marnuj-zywnosci–zywnosc-to-wartosc-miedzynarodowy-dzien-swiadomosci-o-stratach-i-marnotrawstwie-zywnosci
