Państwa BRICS pracują w tej chwili nad stworzeniem nowej międzynarodowej waluty rezerwowej, Chiny i Rosja rzuciły wyzwanie petrodolarowi, kraje dywersyfikują swoje portfele walut rezerwowych, odchodząc od dolara, a sam prezes banku centralnego USA Jerome Powell niedawno stwierdził, iż „istnieje przestrzeń dla wielu walut rezerwowych”. Czy to wszystko jest sygnałem, iż dominacja dolara zaczyna się załamywać?

Porozumienie z lipca 1944 roku z Bretton Woods, które miało miejsce w górach New Hampshire w hotelu Mount Washington, oficjalnie przesądziło, iż dolar amerykański zastąpi brytyjskiego funta szterlinga jako narodowa waluta rezerwowa świata. W tym czasie Stany Zjednoczone posiadały większość światowej podaży złota, dlatego uzgodniono, iż parytet dolara do złota zostanie ustalony o wartości 35 dolarów za uncję. Każdy kraj na świecie od tamtego momentu musiał powiązać kurs swojej waluty z dolarem i posługiwać się nim w handlu i oszczędzaniu. Mimo to standard złota okazałby się krótkotrwały. Ponieważ USA zaczęły borykać się z deficytami i nie posiadały wystarczających rezerw złota, prezydent Nixon zrezygnował ze złota w 1971 roku. Dziś, podobnie jak inne waluty fiducjarne, wartość dolara wynika z połączenia działalności gospodarczej i sił politycznych. Jedną z tych głównych sił napędowych jest ropa naftowa. Ponieważ ropa musi zostać wymieniona na dolary amerykańskie, szerzej znane jako petrodolary, świat zawsze będzie potrzebował dolarów, tak długo jak będzie potrzebował energii. Czyli przynajmniej do czasu, gdy ta pozycja nie zostanie znacząco podważona przez Rosję i Chiny. W lutym tego roku Chiny podpisały umowę, w której stwierdzono, iż zaczną kupować rosyjską ropę w euro. Ponadto Arabia Saudyjska ogłosiła, iż „rozważa dopuszczenie chińskich juanów w sprzedaży ropy naftowej”. [1] Mimo tej zmiany, około 80 proc. sprzedaży ropy przez cały czas odbywa się w dolarach.[2] Między innymi z tego powodu dolar amerykański utrzymuje swoją pozycję od 78 lat. Jednak ostatnie działania pokazują, jak narody próbują ponownie zdetronizować wszechpotężnego dolara amerykańskiego.

Kraje BRICS dążą do stworzenia alternatywnej waluty rezerwowej

Putin oświadczył pod koniec czerwca: „Sprawa stworzenia międzynarodowej waluty rezerwowej opartej na koszyku walut naszych państw jest rozważana. Jesteśmy gotowi do otwartej współpracy ze wszystkimi rzetelnymi partnerami”.[3] Partnerami, których ma na myśli Putin, są kraje BRICS (Brazylia, Indie, Chiny, RPA). Przywódca Rosji dąży do tego, aby państwa BRICS mogły wspólnie opracować alternatywną walutę opartą na koszyku złożonym z „reali, rubli, rupii, renminbi i randów”, aby konkurować ze Specjalnym Prawem Ciągnienia (Special Drawing Right – SDR) MFW.[4] Należy zauważyć, iż „SDR MFW nie jest walutą, ale faktycznie koszykiem roszczeń wobec czołowych walut rezerwowych, takich jak dolar, euro, funt, jen i jego najnowszy nabytek – renminbi”.[5] Nowa waluta z koszyka SDR nie tylko zmniejszyłaby wpływy dolara amerykańskiego w MFW i na świecie, ale w efekcie „pozwoliłaby BRICS zbudować własną strefę wpływów i jednostkę walutową w jej obrębie”.[6] Wśród krajów, które miałyby zostać włączone do strefy wpływów BRICS, znalazłyby się narody z południowej Azji i Bliskiego Wschodu. Ponadto kraje takie jak Iran, Argentyna, Turcja, Egipt i Arabia Saudyjska wyraziły już swoje zainteresowanie wejściem w skład grupy BRICS. Jednak choćby bez tych nowych członków, narody BRICS mają znaczące wpływy. Wspólnie kraje te wytwarzają 31,5 proc. światowego PKB, a także sprawują kontrolę nad krytycznymi zasobami.[7] Razem tworzą one 26 proc. światowych zasobów ropy naftowej, 50 proc. światowych zasobów rudy żelaza, 40 proc. światowych zasobów kukurydzy i 46 proc. światowych zasobów pszenicy.[8] Należy również zauważyć, iż wymiana handlowa między tymi krajami wzrosła w tym roku o 38 proc.[9] Biorąc pod uwagę wartość tych użytecznych towarów, kraje BRICS mogłyby wykorzystać swoje zasoby do manipulowania prymatem dolara.

Wciąż jednak próby tzw. de-dolaryzacji realizowane są od lat. Można spekulować, iż ta ostatnia deklaracja narodów BRICS o rozpoczęciu prac nad nowym koszykiem walutowym jest podyktowana zwłaszcza chęcią ożywienia przez Rosję własnej gospodarki. PKB Rosji jest w tej chwili na dobrej drodze do tego, by spaść o 11,2 proc., co oznacza „największy spadek PKB od czasu upadku Związku Radzieckiego”.[10] Należy się tego spodziewać, ponieważ zachodnie sankcje odcięły Rosję od możliwości pożyczania pieniędzy z MFW i dostępu do SWIFT, a także od korzystania z jakiejkolwiek zagranicznej czy międzynarodowej bankowości. Ponadto około połowa rezerw złota i dewiz Rosji została zamrożona w lutym natychmiast po rozpoczęciu wojny. W efekcie Brazylia, Indie, Chiny i RPA przekonały się, jak destrukcyjne może być poleganie wyłącznie na dolarze amerykańskim i uznały, iż dalsze inwestowanie w dolara nie leży w ich najlepszym interesie, skoro w każdej chwili mogą zostać go pozbawione. BRICS, jak również inne kraje na całym świecie, które wcześniej zostały obłożone podobnymi postanowieniami ze strony Zachodu, mają nadzieję na dywersyfikację swoich walut rezerwowych, tak aby ich gospodarki mogły przetrwać w przypadku przyszłych zachodnich sankcji lub obostrzeń.

Liderzy BRICS w Johannesburgu Od lewej: premier Indii Narendra Modi, przywódca Chin Xi Jinping, prezydenci RPA Cyril Ramaphosa, Rosji Władimir Putin i Brazylii Michel Temer, źródło: Rzeczpospolita.pl

Jakie przywileje posiada USA jako podmiot dystrybuujący dolara?

Chociaż Chiny i Rosja są dwiema głównymi siłami dążącymi do de-dolaryzacji, zamiar ten popierają także różne inne narody. W marcu tego roku Euroazjatycka Unia Gospodarcza, składająca się z Armenii, Białorusi, Kazachstanu, Kirgistanu i Rosji, spotkała się, aby przedyskutować potrzebę stworzenia nowej międzynarodowej waluty rezerwowej. To, co nie podoba się państwom w związku z dominacją USA jako podmiotu rządzącego światową walutą rezerwową, w tym państwom, które utrzymują dobre stosunki z USA, to specjalne przywileje, które posiada, a do których nie mają dostępu inne narody. Monopol dolara pozwala USA na drukowanie pieniędzy, gdy tego potrzebują i dlatego mogą rozszerzyć swoją inflację na kraje całego świata. Inflacja w USA osiągnęła nowy, rekordowy od 40 lat, poziom 9,1 proc., co odbiło się odpowiednio na tym zjawisku w pozostałych częściach świata.[11] Ponadto Stany Zjednoczone znajdują się w wyjątkowej sytuacji, ponieważ mają siłę nabywczą, która pozwala im drukować więcej dolarów, dzięki czemu mogą kupować od Chińczyków, Rosjan lub Europejczyków, co chcą i ile tylko zechcą. Luca Fantacci historyk gospodarczy szerzej wyjaśnia przewagę, jaką posiada USA: „W przeciwieństwie do innych krajów, Stany Zjednoczone mogą wypełniać swoje międzynarodowe zobowiązania poprzez drukowanie pieniędzy, co oznacza, iż nie mają żadnych ograniczeń budżetowych w dokonywaniu wydatków, pożyczek czy choćby dotacji za granicę”.[12]

Kolejną zaletą jest to, iż USA nie muszą się martwić o ryzyko kursowe w międzynarodowych transakcjach biznesowych i handlowych. W efekcie międzynarodowi inwestorzy chętniej inwestują w amerykańskie firmy, ponieważ wartość dolara pozwala na osiągnięcie wyższej rentowności w porównaniu z niższą potencjalną wartością kursową innych walut. Wreszcie, posiadanie waluty rezerwowej daje USA ogromną władzę polityczną, ponieważ instytucje międzynarodowe przez cały czas muszą przestrzegać amerykańskiego prawa, choćby jeżeli funkcjonują poza granicami kraju. Wszystkie poniższe atuty sprawiają, iż USA mają status światowego lidera politycznego i gospodarczego. Kraje na całym świecie wyraziły jednak swoje obawy, iż USA wielokrotnie nadużywały władzy wynikającej z dominacji ich waluty rezerwowej. Powstaje więc pytanie, czy gdyby nową walutą międzynarodową stało się renminbi lub euro, to czy sytuacja uległaby zmianie? Chiny są właśnie jednym z tych państw, które chciałyby mieć taki wpływ, jaki mają Stany Zjednoczone. Od ponad dekady Chiny pełnią istotną rolę w procesie de-dolaryzacji.

Renminbi to waluta Chińskiej Republiki Ludowej (skrót to RMB lub CNY – od Chinese yuan).

Działania Chin w zakresie de-dolaryzacji

Jeszcze w 2009 roku prezes banku centralnego Chin przedstawił pomysł zreformowania MFW poprzez stworzenie waluty rezerwowej, która byłaby wspierana przez koszyk głównych dóbr. Pomysł zdobył uznanie wśród państw BRICS, ale ostatecznie zakończył się niepowodzeniem, ponieważ kraje zachodnie nie poparły tej inicjatywy. Następnie w 2016 roku juan dołączył do koszyka walut MFW, które tworzą SDR (wspomniane już Specjalne Prawa Ciągnienia). Chris Turner, dyrektor ds. rynków globalnych w ING, powiedział: „To miał być sygnał, iż juan stanie się główną międzynarodową walutą rezerwową, ale wzrost korzystania z juana jako waluty rezerwowej był dosyć rozczarowujący”.[13] Dziś juan stanowi jedynie 2,9 proc. globalnych rezerw.[14] Ostatnio jednak Chiny rozpoczęły proces de-dolaryzacji poprzez stosowanie cyfrowego juana. Richard Turrin, autor książki Cashless: China’s Digital Currency Revolution, stwierdził, iż proponowana przez bank centralny Chin cyfrowa waluta może mieć moc „podważenia dominacji dolara jako preferowanej waluty w międzynarodowych rozliczeniach handlowych”.[15] Turrin kontynuuje: „Pamiętaj, iż Chiny są największym krajem handlowym i gdy będziesz kupował rzeczy z Chin, to weź pod uwagę, iż cyfrowy juan powoli wypiera dolara”.[16] Cyfrowy juan jest jednak w początkowej fazie rozwoju. Na ten moment Chiny wciąż koncentrują się na papierowym juanie i odpowiednio „naciskają na partnerów handlowych, w tym Rosję, aby denominowali część handlu w renminbi (RMB); utworzyli centra handlowe RMB w Hongkongu, Singapurze i Europie; oraz stworzyli transgraniczne programy połączeń giełdowych, które denominują część wymiany handlowej i inwestycji w RMB”.[17] Chiny również podjęły próbę odejścia od dolara, stając się czołowym producentem złota. W 2020 roku udało im się wydobyć 380 ton tego kruszcu.[18] Nawet, gdyby dzięki tym różnym wysiłkom Chinom udało się w jakiś sposób znacząco ograniczyć wpływy dolara, nie świadczy to o tym, iż juan będzie dostatecznie silny, by zająć miejsce dolara.

Czy dolar zostanie zdetronizowany?

Ameryka utrzymywała tytuł największej gospodarki świata przez ostatnie 130 lat (od 1890 roku), ale teraz różne źródła twierdzą, iż Chiny powinny zająć jej miejsce już w 2030 roku. Te prognozy mogą być teraz alarmujące z powodu ostatniego przekrętu na chińskim rynku nieruchomości, „chińskie banki mają około 62 bilionów juanów (9,2 biliona dolarów) ekspozycji na sektor nieruchomości, z czego ponad połowa ma formę kredytów hipotecznych”.[19] Tymczasem chińska gospodarka wciąż konkurencyjnie się rozwija, więc nie dziwi fakt, iż juan zyskuje na popularności. Jednak juanowi brakuje kluczowych cech, które pozwalają na zaklasyfikowanie go jako światowej waluty rezerwowej. jeżeli juan ma przebić dolara, musi mieć godziwą wartość, szeroki obieg, stabilność i powszechną akceptację.[20] Przede wszystkim, jeżeli chodzi o juana, widoczny jest ogólny brak przejrzystości. Waszyngton od lat zwraca uwagę na to, w jaki sposób „Chiny sztucznie obniżają wartość swojej waluty na rynkach walutowych, aby uczynić swój eksport bardziej konkurencyjnym”.[21] Dlatego juana nie można określić jako walutę posiadającej wartość godziwą.

Oprócz braku przejrzystości w wymiarze gospodarczym, istnieje również duży problem z przejrzystością w relacjach z Chinami na płaszczyźnie politycznej. Dochodzenia w sprawie pochodzenia wirusa COVID (Chiny nałożyły sankcje na Australię za dążenie do zbadania pochodzenia wirusa), praca przymusowa i okrucieństwa w obozach internowania w Xinjiang oraz to, jak traktują oni swoich własnych obywateli, jest często ukrywane przed opinią publiczną. Pomimo wysiłków Chin, aby ukryć swoje brutalne działania, świat staje się bardziej świadomy chińskich zbrodni i wie o różnych ograniczeniach, z jakimi muszą się zmagać na co dzień ich obywatele. Przykładowo, mieszkańcy Chin nie mogą w ciągu jednego roku przelać poza granice kraju środków o wartości ponad 50 tys. dolarów.[22] To nie tylko pokazuje, iż Chiny zabraniają swoim obywatelom szansy na stworzenie nowego życia za granicą lub zbudowanie biznesu w innym kraju, ale także oznacza, iż „nawet Chiny czują się tak niekomfortowo w związku z prawdą o własnej walucie, iż tworzą zapisy prawne w dolarach amerykańskich”.[23] Dopóki transparentność Chin nie zmieni się zarówno w sferze gospodarczej, jak i politycznej, jest bardzo mało prawdopodobne, iż juan będzie cieszył się powszechną akceptacją.

Skoro euro nie było w stanie zastąpić dolara, to jeszcze mniej prawdopodobne jest to, iż juanowi się uda. Euro stanowi dobrą konkurencję ze względu na porównywalną z USA wielkość strefy euro oraz fakt, iż potrafiło utrzymać swoją wartość na nieco lepszym poziomie niż dolar. Z roku na rok rośnie też udział euro na rynku międzynarodowym, które w rankingu walut rezerwowych plasuje się tuż za dolarem. W 2021 roku euro miało 21 proc. udziałów w światowych walutach rezerwowych. Głównym problemem jest jednak to, iż „strefa euro nie jest ani unią fiskalną, ani polityczną, a to utrudnia przekonanie innych, iż w ciężkich czasach mogą naprawdę polegać na tej walucie”.[24] Były choćby dyskusje o tym, iż bitcoin i kryptowaluty zajmują miejsce jako nowa międzynarodowa waluta rezerwowa, ale ostatecznie „są to aktywa spekulacyjne, bez politycznego poparcia lub podstaw, których potrzebowałyby, aby stać się walutami rezerwowymi, zwłaszcza w okresach niestabilności finansowej”.[25]

Mimo to, choćby jeżeli te waluty nie mają wystarczającej siły, by bezwzględnie zastąpić dolara jako główną walutę rezerwową, to już przynajmniej podważyły jego pozycję. Według badań MFW wpływ dolara maleje, ponieważ coraz więcej państw zaczyna trzymać w swoich portfelach rezerw walutowych alternatywne waluty. Na podstawie wykresu z prowadzonego przez MFW bloga można zauważyć, iż dolar stanowił 59 proc. globalnej rezerwy walutowej w 2021 roku, podczas gdy inne niekonwencjonalne waluty powoli zaczynają zyskiwać na znaczeniu.

Źródło: Serkan Arslanalp, Barry Eichengreen i Chima Simpson-Bell, „Dollar Dominance and the Rise of Nontraditional Reserve Currencies”, IMF Blog (MFW, 6 czerwca 2022 r.),

Nawet w obliczu tych wyzwań liczby pokazują, iż dolar pozostaje dominującą walutą rezerwową. Przy obecnej niestabilności obecnej na świecie, więcej osób niż kiedykolwiek wcześniej lokuje swoje inwestycje w dolarze. Dolar zawsze cieszył się opinią „bezpiecznej przystani”, ponieważ ludzie uznają go za „…niezawodną walutę”. „Nie będziemy [USA] przejmować cudzych kont bankowych”, jak stwierdził William Reinsch, piastujący pozycję Scholl Chair in International Business w Center for Strategic and International Studies (CSIS).[26] w tej chwili wartość dolara rośnie również ze względu na to, iż Rezerwa Federalna w coraz szybszym tempie podnosi stopy procentowe. To w efekcie przyciąga więcej zagranicznych inwestorów, bo w dolarze jest większy zysk niż w jakiejkolwiek innej walucie, „agresywne dokręcanie przez Fed powoduje, iż trzymanie depozytów w dolarach na oprocentowanych kontach w USA staje się bardziej atrakcyjne”.[27] W rezultacie „dolar zyskał 15 proc. w stosunku do japońskiego jena, 10 proc. w stosunku do brytyjskiego funta i 5 proc. w stosunku do chińskiego renminbi”.[28] Ponadto, po raz pierwszy od 2002 roku, dolar osiągnął parytet z euro, czyli kurs 1 do 1. Ludzie uznają również, iż USA zbudowały reputację „pożyczkodawcy ostatniej instancji”, który dostarcza „miliardów dolarów w nadzwyczajnych pożyczkach dla zagranicznych gospodarek znajdujących się w kryzysie”.[29] I na koniec, dolar przez cały czas utrzymuje swoją wartość, ponieważ „gospodarka światowa działa w oparciu o dolary; prawie połowa transgranicznych kredytów bankowych jest denominowana w dolarach; blisko 90 procent obrotu walutowego obejmuje dolara po jednej stronie transakcji”.[30] W oparciu o przedstawione poniżej cechy, dolar przez cały czas utrzymuje swoją reputację trwałej i bezpiecznej waluty. Rzeczywistość jest taka, iż żadna inna waluta w tym momencie nie ma potencjału, aby wypełnić rolę, jaką dolar pełnił od dziesięcioleci.[31]

Prawdopodobieństwo, iż w najbliższym czasie świat ujrzy nową rezerwę międzynarodową, jest bardzo nikłe. Jednak bardziej możliwa jest sytuacja wyjaśniona przez historyka gospodarczego Lucę Fantacciego, który stwierdził: „To, co zobaczymy, to być może coś, co nigdy nie zdarzyło się w historii, a jest to fragmentacja międzynarodowego systemu walutowego, z kilkoma obszarami walutowymi, które konkurują i kilkoma silnymi walutami, które utrzymują lokalną hegemonię regionalną”.[32] Oznacza to, iż hegemonia dolara zostanie zakwestionowana w skali regionalnej, ale nie zostanie zawłaszczona globalnie. Dlatego należy zastanowić się, co ostatecznie oznaczałby dla Polski mocniejszy juan czy euro. Umocnienie juana wzmocniłoby chińską gospodarkę i inne azjatyckie gospodarki. W efekcie zdewaluowałoby to znaczenie/siłę gospodarki niemieckiej i Polski, która jest od niej zależna. Z drugiej strony wzmocnienie euro przyniosłoby korzyści wszystkim krajom strefy euro i sprawiłoby, iż niemiecka gospodarka byłaby bardziej konkurencyjna na światowym rynku. Zmusiłoby to Polskę do przyjęcia waluty euro oraz zmniejszyło autonomię polityczną i gospodarczą Polski w Unii Europejskiej. Na razie te potencjalne sytuacje nie wydają się prawdopodobne, gdyż liczby pokazują, iż dolar wciąż utrzymuje swoją wartość. Od lat dużo mówi się o de-dolaryzacji, ale alternatywy nie wydają się ani trochę lepsze. Dlatego „może nadejść dzień, w którym dolar straci swoją kluczową rolę jako dominująca globalna waluta rezerwowa, ale ten dzień jeszcze nie nadszedł”[33].

Bibliografia

Arslanalp, Serkan, Barry Eichengreen i Chima Simpson-Bell. „Dollar Dominance and the Rise of Nontraditional Reserve Currencies.” IMF Blog. MFW, 6 czerwca 2022 r. https://blogs.imf.org/2022/06/01/dollar-dominance-and-the-rise-of-nontraditional-reserve-currencies/.

Associated Press. “U.S. Inflation Reached a New 40-Year High in June of 9.1 Percent.” POLITICO, 13 lipca 2022 r. https://www.politico.com/news/2022/07/13/us-inflation-new-40-year-high-june-00045541.

Bankowa, Gazeta. „Podgryzanie Petrodolara. Zacznie Się Od Podkopywania Pozycji Petrodolara, Poprzez Próbę Stworzenia Petrojuana.” wPolityce.pl, 10 maja 2022. https://wpolityce.pl/gospodarka/597972-podgryzanie-petrodolara-proba-stworzenia-petrojuana.

Besta, Shankar. “Profiling the Top Five Largest Gold Producing Countries in 2020.” NS Energy, 13 maja 2021. https://www.nsenergybusiness.com/features/top-gold-producing-countries/#:~:text=China%20produced%20roughly%20380%20tonnes,reserves%20of%20about%202%2C000%20tonnes.

Buddhavarapu, Ravi. “Isolated Putin Says Trade with China and India Is Increasing.” CNBC. CNBC, 23 czerwca 2022 r. https://www.cnbc.com/2022/06/23/isolated-putin-says-trade-with-china-and-india-is-increasing.html.

Chia, Henry. “Global Investors on Edge as China Faces $ 9.2 Trillion 'Flashpoint’.” Asia Markets, 16 lipca 2022 r. https://www.asiamarkets.com/global-investors-on-edge-as-china-faces-9-2-trillion-flashpoint/#:~:text=Worsening%20crisis&text=%E2%80%9CChinese%20banks%20have%20about%2062,is%20becoming%20a%20potential%20flashpoint.%E2%80%9D.

Chúláin, Aisling Ní. “Can the US Dollar Be Toppled as the World’s Premier Reserve Currency?” euronews, 3 sierpnia 2022 r. https://www.euronews.com/next/2022/08/03/watch-the-us-dollar-is-the-mightiest-of-all-world-currencies-but-is-its-position-under-thr.

Copelovitch, Mark. Mark Copelovitch, “Analysis | Jack Dorsey Is Wrong. the Dollar Is Still a Global Reserve Currency.” The Washington Post. WP Company, 2 czerwca 2022 r. https://www.washingtonpost.com/politics/2022/06/02/usd-dollar-reserve-currency-economy/.

|||UNTRANSLATED_CONTENT_START|||Could China’s Currency Be The New World Reserve? |||UNTRANSLATED_CONTENT_END|||| Economics Explained. YouTube. YouTube, 2022. https://www.youtube.com/embed/Mg6W1OnkVnQ.

Daniel, Will. “Why Is the Dollar Dominating? Because the U.S. Is 'the Cleanest Dirty Shirt’.” Fortune. Fortune, 23 lipca 2022. https://fortune.com/2022/07/23/why-is-the-dollar-dominating-cleanest-dirty-shirt-us-dollar-outlook/.

Rada Europejska “Impact of Sanctions on the Russian Economy.” Consilium, 19 sierpnia 2022 r. https://www.consilium.europa.eu/en/infographics/impact-sanctions-russian-economy/.

Garver, Rob. “Strengthening Dollar Presents Challenges for Global Markets.” VOA Strengthening Dollar Presents Challenges for-global-markets, 20 lipca 2022. https://www.voanews.com/a/strengthening-dollar-presents-challenges-for-global-markets-/6665649.html.

Glover, George. “China Is Doubling down on Its Bid to Challenge the Dollar’s Global Dominance. Analysts Lay out Why It’s Unlikely to Succeed.” Yahoo! Sports. Yahoo!, 2 lipca 2022. https://sports.yahoo.com/china-doubling-down-bid-challenge-080000926.html.

Huang, Eustance. “China’s Digital Yuan Could Challenge the Dollar in International Trade This Decade, Fintech Expert Predicts.” CNBC. CNBC, 15 marca 2022 r. https://www.cnbc.com/2022/03/15/can-chinas-digital-yuan-reduce-the-dollars-use-international-trade.html.

Nelson, Rebecca M. i Karen M. Sutter. “De-Dollarization Efforts in China and Russia .” Congressional Research Service, 23 lipca 2021 r. https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF11885.

Pilkington, Philip. “The New BRICS Alliance Is a Mortal Threat to the West.” UnHerd, 29 czerwca 2022 r. https://unherd.com/thepost/the-new-brics-alliance-is-a-mortal-threat-to-the-west/.

Redman, Jamie. “Targeting the US Dollar 's Hegemony: Russia, China, and BRICS Nations Plan to Craft a New International Reserve Currency – Economics Bitcoin News.” Bitcoin News, 25 lipca 2022. https://news.bitcoin.com/targeting-the-us-dollars-hegemony-russia-china-and-brics-nations-plan-to-craft-a-new-international-reserve-currency/.

Turner, Chris. „BRICS: Nowa nazwa w walutach rezerwowych”. ING Think, 22 czerwca 2022 r. https://think.ing.com/opinions/brics-the-new-name-in-reserve-currencies.

Wiseman, Paul. “With the U.S. Dollar Nearly Equal to the Euro for the First Time in 20 Years, the Impact Is Already Being Felt by Americans.” Fortune. The Associated Press, 7 lipca 2022. https://fortune.com/2022/07/07/us-dollar-euro-nearly-equal-value-economy-inflation/.

Przypisy:

[1]Gazeta Bankowa, „Podgryzanie Petrodolara. Zacznie Się Od Podkopywania Pozycji Petrodolara, Poprzez Próbę Stworzenia Petrojuana.” wPolityce.pl, 10 maja 2022. https://wpolityce.pl/gospodarka/597972-podgryzanie-petrodolara-proba-stworzenia-petrojuana.

[2]Tamże.

[3]Jamie Redman, “Targeting the US Dollar 's Hegemony: Russia, China, and BRICS Nations Plan to Craft a New International Reserve Currency – Economics Bitcoin News,” Bitcoin News, 25 lipca 2022, https://news.bitcoin.com/targeting-the-us-dollars-hegemony-russia-china-and-brics-nations-plan-to-craft-a-new-international-reserve-currency/.

[4]Chris Turner, “BRICS: The New Name in Reserve Currencies,” ING Think, 22 czerwca 2022, https://think.ing.com/opinions/brics-the-new-name-in-reserve-currencies.

[5]Tamże.

[6]Tamże.

[7]Philip Pilkington, “The New BRICS Alliance Is a Mortal Threat to the West,” UnHerd, 29 czerwca 2022, https://unherd.com/thepost/the-new-brics-alliance-is-a-mortal-threat-to-the-west/.

[8]Tamże.

[9]Ravi Buddhavarapu, „Isolated Putin Says Trade with China and India Is Increasing”, CNBC (CNBC, 23 czerwca 2022 r.), https://www.cnbc.com/2022/06/23/isolated-putin-says-trade-with-china-and-india-is-increasing.html.

[10]Rada Europejska, »Impact of Sanctions on the Russian Economy« Consilium, 19 sierpnia 2022 r., https://www.consilium.europa.eu/en/infographics/impact-sanctions-russian-economy/.

[11]Associated Press, “U.S. Inflation Re reached a New 40-Year High in June of 9.1 Percent,” POLITICO, July 13, 2022, https://www.politico.com/news/2022/07/13/us-inflation-new-40-year-high-june-00045541.

[12]Aisling Ní Chúláin, “Can the US Dollar Be Toppled as the World 's Premier Reserve Currency?,” euronews, 3 sierpnia 2022, https://www.euronews.com/next/2022/08/03/watch-the-us-dollar-is-the-mightiest-of-all-world-currencies-but-is-its-position-under-thr.

[13]“China Is Doubling down on Its Bid to Challenge the Dollar’s Global Dominance. Analysts Lay out Why It’s Unlikely to Succeed.” Yahoo!, 2 lipca 2022. https://sports.yahoo.com/china-doubling-down-bid-challenge-080000926.html.

[14]Tamże.

[15]Eustance Huang, „China 's Digital Yuan Could Challenge the Dollar in International Trade This Decade, Fintech Expert Predicts”, CNBC (CNBC, 15 marca 2022 r.), https://www.cnbc.com/2022/03/15/can-chinas-digital-yuan-reduce-the-dollars-use-in-international-trade.html.

[16]Tamże.

[17]Rebecca M Nelson i Karen M Sutter, “De-Dollarization Efforts in China and Russia,” Congressional Research Service, 23 lipca 2021 r., https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF11885.

[18] Shankar Besta, “Profiling the Top Five Largest Gold Producing Countries in 2020,” NS Energy, 13 maja 2021 r., https://www.nsenergybusiness.com/features/top-gold-producing-countries/#:~:text=China%20produced%20roughly%20380%20tonnes,reserves%20of%20about%202%2C000%20tonnes.

[19]Henry Chia, “Global Investors on Edge as China Faces $ 9.2 Trillion 'Flashpoint’,” Asia Markets, 16 lipca 2022, https://www.asiamarkets.com/global-investors-on-edge-as-china-faces-9-2-trillion-flashpoint/#:~:text%20c =Worseningrisis&text=%E2%%20b 80%9CChineseanks%20have%20about%2062%20b,isecoming%20a%%20f 20potentiallashpo

[20] Could China’s Currency Be The New World Reserve? | Economics Explained, (YouTube, 2022), https://www.youtube.com/embed/hBBIH67TCBg.

[21]Tamże.

[22]Tamże.

[23]Tamże.

[24] Mark Copelovitch, “Analysis | Jack Dorsey Is Wrong. the Dollar Is Still a Global Reserve Currency.,” The Washington Post (WP Company, 2 czerwca 2022 r.), https://www.washingtonpost.com/politics/2022/06/02/usd-dollar-reserve-currency-economy/.

[25]Tamże.

[26]Paul Wiseman, “With the U.S. Dollar Nearly Equal to the Euro for the First in 20 Years, the Impact Is Already Being Felt by Americans,” Fortune (The Associated Press, 7 lipiec 2022), https://fortune.com/2022/07/07/us-dollar-euro-nearly-equal-value-economy-inflation/.

[27]Rob Garver, „Strengthening Dollar Presents Challenges for Global Markets”, VOA (Strengthening Dollar Presents Challenges for Global Markets, 20 lipca 2022 r.), https://www.voanews.com/a/strengthening-dollar-presents-challenges-for-global-markets-/6665649.html.

[28] Will Daniel, “Why Is the Dollar Dominating? Because the U.S. Is 'the Cleanest Dirty Shirt’,” Fortune (Fortune, 23 lipca 2022 r.), https://fortune.com/2022/07/23/why-is-the-dollar-dominating-cleanest-dirty-shirt-us-dollar-outlook/.

[29] Mark Copelovitch, “Analysis | Jack Dorsey Is Wrong. the Dollar Is Still a Global Reserve Currency.”

[30]Tamże.

[31]Tamże.

[32]Aisling Ní Chúláin, “Can the US Dollar Be Toppled as the World 's Premier Reserve Currency?,” euronews, 3 sierpnia 2022, https://www.euronews.com/next/2022/08/03/watch-the-us-dollar-is-the-mightiest-of-all-world-currencies-but-is-its-position-under-thr.

[33] Mark Copelovitch, “Analysis | Jack Dorsey Is Wrong. the Dollar Is Still a Global Reserve Currency.,” The Washington Post (WP Company, 2 czerwca 2022 r.), https://www.washingtonpost.com/politics/2022/06/02/usd-dollar-reserve-currency-economy/.