Przetwórcy owoców i warzyw alarmują ws. acetamiprydu

W związku z nowymi, zaostrzonymi przepisami dotyczącymi Najwyższych Dopuszczalnych Poziomów (NDP) acetamiprydu, od 19 sierpnia 2025 r. zakłady przetwórcze nie przyjmą warzyw i owoców, niespełniających nowych wymagań. Co to oznacza w praktyce?

Branża przetwórstwa owocowo-warzywnego alarmuje: zakłady przetwórcze nie przyjmą warzyw z pozostałościami acetamiprydu przekraczającymi normy dopuszczone nowym, unijnym rozporządzeniem.

Drastyczne obniżenie NDP acetamiprydu w warzywach

Rozporządzenie Komisji UE 2025/158 wprowadza drastyczne obniżenie poziomów NDP — czyli dopuszczalnych poziomów pozostałości — acetamiprydu w owocach i warzywach. Dla niektórych gatunków dopuszczalne poziomy pozostałości zostały ustalone na granicy oznaczalności. Zatem choćby minimalna obecność acetamiprydu może być uznana za przekroczenie normy.

Nowe przepisy wchodzą w życie już 9 sierpnia 2025 r. czyli niecałe 7 miesięcy po ogłoszeniu rozporządzenia. Zatem producenci mają zaledwie kilka miesięcy na dostosowanie się do nowych wymagań.

Stanowisko zakładów przetwórczych

W związku z drastycznie zmniejszonym poziomem NDP acetamiprydu w wielu gatunkach owoców i warzyw, które kieruje się do przetwórstwa, zakłady przetwórcze wystosowały apel do producentów. Mianowicie Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS) oraz Krajowe Stowarzyszenie Przetwórców Owoców i Warzyw (KSPOIW) przedstawiły stanowisko dotyczące organizacji skupu oraz przerobu owoców i warzyw w bieżącym sezonie.

W komunikacie przetwórcy podkreślili, iż okres niecałych 7 miesięcy od ogłoszenia rozporządzenia do wejścia w życie jest zbyt krótki by producenci owoców i warzyw mogli dostosować się do nowych przepisów. A ponadto nowe, zmniejszone poziomy NDP zaczną obowiązywać w samym środku sezonu zbiorów wielu owoców i warzyw.

Przedmiotowe rozporządzenie KE nie przewiduje odpowiednio długiego terminu przed rozpoczęciem obowiązywania nowych NDP, aby umożliwić rolnikom i podmiotom prowadzącym przedsiębiorstwa spożywcze dostosowanie się do wymagań wynikających ze zmiany NDP. Co więcej, czas wejścia w życie przedmiotowego rozporządzenia, nie został dostosowany do sezonowości upraw owoców i warzyw i nie przewidziano żadnych działań pomocowych lub rekompensaty za brak możliwości zbytu lub utylizację dużych partii surowców wyprodukowanych zgodnie z obowiązującymi przepisami, ale już niezgodnych w momencie ich zbioru, przetwarzania lub sezonowego magazynowania — apelują stowarzyszenia przetwórców.

Unijne przepisy grożą załamaniem przetwórstwa oraz produkcji niektórych owoców i warzyw

Według przetwórców, unijne przepisy mogą doprowadzić do załamania przetwórstwa niektórych gatunków owoców i warzyw w Polsce w obecnym sezonie. Czego konsekwencją w przyszłości może być całkowite załamanie produkcji.

Zgodnie z przedmiotowym rozporządzeniem owoce i warzyw świeże i przetworzone np. owoce mrożone, zagęszczony sok owocowy od 19 sierpnia 2025 roku muszą spełniać nowe zaostrzone warunki odnośnie do NDP acetamiprydu. Owoce, warzywa i przetwory nie spełniające rozporządzenia nie znajdą rynków zbytu zarówno w kraju, jak i za granicą, co w szczególności będzie katastrofalne, ponieważ średnio 75% produkcji krajowej owoców, warzyw i ich przetworów jest eksportowana — czytamy w stanowisku KUPS i KSPOIW.

Posłowie Gembicka i Sachajko złożyli interpelację w sprawie acetamiprydu. Zobacz, jakie są możliwości ratowania sytuacji: Acetamipryd w porzeczce. Na brak alternatywy lekcja z Paryża dla Warszawy

Organizacja skupu warzyw w bieżącym sezonie

W celu dostosowania się do nowych wymagań oraz zmniejszenia ryzyka przerobu i oferowania odbiorcom niezgodnych produktów, zakłady przetwórcze są zmuszone do podjęcia szeregu działań. Ściśle mówiąc, chodzi m.in. o takie działania, jak:

• przeprowadzenie szerokiej akcji informacyjnej, skierowanej do swoich dostawców i partnerów odnośnie zmian poziomów NDP dostarczanych owoców i warzyw;
• poddanie szczegółowej kontroli każdej partii surowca dostarczonego do przetwórstwa — z każdej partii trzeba będzie pobrać próbki i zbadać je pod kątem pozostałości acetamiprydu;
• wymaganie od dostawcy „Oświadczenia Producenta o braku stosowania środków ochrony roślin zawierający acetamipryd” lub o stosowaniu takiego planu ochrony roślin, który zapewni brak przekroczenia poziomów NDP;
• realizacja płatności dopiero po zbadaniu poziomu acetamiprydu i potwierdzeniu jego zgodności z wymaganiami.

Przetwórcy podkreślili, że:

Brak deklaracji stosowania się producentów do rozporządzenia 2025/158 będzie skutkować brakiem przyjęcia surowca do przerobu, a partie nie spełniające wymagań będą wymagały utylizacji.

Zakłady przetwórcze nie przyjmą warzyw z pozostałościami lub całkowicie zrezygnują ze skupu

Wymienione działania prewencyjne wiążą się z dużymi zmianami organizacyjnymi i dodatkowymi kosztami. A i tak pozostają obarczone dużym ryzykiem. Dlatego należy się spodziewać, iż firmy przetwórcze mogą podejmować decyzje o znacznym ograniczeniu ilości skupowanego surowca lub choćby zaprzestaniu przerobu w bieżącym sezonie. Dotyczy to zwłaszcza tych surowców, gdzie ograniczenia są najbardziej drastyczne, czyli m.in. w przypadku owoców — porzeczki czarne i czerwone, a warzyw — warzywa liściowe, takie jak szpinak i sałata, a także pomidory, ogórki i kapusta.

Przetwórcy apelują o okres przejściowy we wdrażaniu nowych przepisów

W komunikacie poinformowano ponadto, iż branża przetwórcza zaapelowała do władz krajowych i unijnych o wydłużenie okresu przejściowego w rozporządzeniu 2025/158 o co najmniej 24 miesiące. Pozwoli to na przygotowanie się całego sektora owocowo-warzywnego do zmian. A także uniknie się dzięki temu załamania produkcji i przetwórstwa wielu owoców w bieżącym sezonie.

Stowarzyszenia KUPS i KSPOiW poinformowały ponadto, że:

Wystosowaliśmy pismo Pana Premiera, Ministra Zdrowia, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Finansów o konieczności zarezerwowania środków finansowych na wycofanie surowców i wyrobów z owoców i warzyw z rynku w związku z brakiem możliwości dostosowania się do wymagań rozporządzenia Komisji (UE) 2025/158 z dnia 29 stycznia 2025 r. zmieniającego załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości acetamiprydu w określonych produktach lub na ich powierzchni.

Rekompensaty za wycofanie z rynku owoców, warzyw i przetworów

Według przetwórców niezbędne jest zarezerwowanie środków finansowych na wycofanie z rynku owoców i warzyw oraz ich przetworów. Konkretnie chodzi o te produkty, które są już obecne na rynku. Zaś po 19 sierpnia 2025 r. nie będą spełniać nowych wymagań, z uwagi na realny brak możliwości dostosowania się do nowych przepisów. Zdaniem organizacji przetwórców, polscy rolnicy — producenci owoców i warzyw, pośrednicy i przetwórcy — powinni otrzymać rekompensatę kosztów i strat poniesionych nie ze swojej winy.

Źródło: Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków