6 miesięcy temu
Pod takim tytułem odbyło się 4 marca 2024 jedno z wydarzeń pierwszego dnia IX Europejskiego Kongresu Samorzadów.
Moderatorem był Bogusław Chrabota, Redaktor Naczelny, Gremi Media S.A., Polska
W roli prelegentów wystąpili:
Krzysztof Bosak, Wicemarszałek Sejmu RP, Konfederacja Wolność i Niepodległość, Polska
Hans Johan Lilja, Sekretarz Generalny, Szwedzkie Międzynarodowe Centrum Demokracji Lokalnej, Szwecja
Jacek Protas, Sekretarz Stanu, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Polska
Elbert Krasniqi, Minister, Ministerstwo Administracji Samorządu Terytorialnego, Kosowo
Marek Woźniak, Marszałek, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Polska
Wysoki poziom samorządności to jedno z największych osiągnięć systemów demokratycznych. Scedowanie zadań na samorządy i społeczeństwo zaprocentowało rozwojem regionów. Poważne turbulencje z jakimi mierzymy się w ostatnich latach odcisnęły piętno na procesie globalizacji i decentralizacji. Pandemia, inflacja i wojna w Ukrainie zachęciły kraje do konsolidacji władzy. Czy centralizacja jest jednak adekwatną ścieżką rozwoju? Nowe czasy wyznaczają zadania i wyzwania, na które jedną z odpowiedzi powinno być rewolucyjne podejście do idei decentralizacji.
Moderator rozpoczął od stwierdzenia, iż Polska ma dobre doświadczenia w decentralizacji. Wielu polityków zaczyna od szczebla samorządowego.
Marszałek Krzysztof Bosak wypowiedział się na temat zasady pomocniczości w samorządach. Skrytykował działania poprzedniego rządu za zawężanie kompetencji samorządów. Bez reformy ustrojowej doszło do procesu centralizacji politycznej. Zasada pomocniczości jest również wpisana w traktatach unijnych. Krzysztof Bosak jest zwolennikiem państwa unitarnego, ale zauważył, iż samorządy mogłyby przejąć bardzo dużo kompetencji ze szczeblu państwowego.
Drugie pytanie do marszałka Bosaka dotyczyło przeniesienia istniejących instytucji publicznych poza Warszawę. Krzysztof Bosak nie jest zwolennikiem tego rozwiązania, ale uważa, iż można próbować lokować nowe instytucje w mniejszych miastach. Przede wszystkim jest zwolennikiem silnego państwa.
Pytanie do gościa ze Szwecji dotyczyło idei połączenia silnego państwa i samorządności. Hans Johan Lilja opowiedział o swojej instytucji. Bada samorządność i stan demokracji nie tylko w Szwecji, ale również w innych państwach. Według niego niezwykle ważne jest, żeby lokalne samorządy kreowały systemy dla lepszego życia obywateli. Rząd Szwecji również podejmuje działania mające na celu przenoszenie instytucji poza stolicę. Dzięki temu ma większy wpływ na wdrażanie swoich polityk.
Następnie, głos zabrał minister z Kosowa. Lokalne władze w Kosowie mają przede wszystkim kompetencje w edukacji i ochronie zdrowia. Jego zadaniem jest monitorowanie działań lokalnych rad i gmin. Drugie pytanie dotyczyło podatków w Kosowie. Minister Elbert Krasniqi wyjaśnił, iż głównym źródłem finansowania samorządów są środki z rządu centralnego. Samorządy mogą jednak nakładać własne podatki na różne inwestycje.
Jacek Protas wypowiedział się na temat przenoszenia instytucji poza Warszawę. Zauważył, iż ministerstwo odpowiedzialne za gospodarkę morską i żeglugę mogłoby znaleźć się w mieście portowym takim jak Gdańsk lub Szczecin. Powinna również istnieć ustawa metropolitalna, która pozwalałaby utworzyć obszar metropolitalny wtedy, kiedy tak dogadały się samorządy, a nie rząd centralny.
Marszałek Marek Woźniak zauważył, iż przenoszenie ministerstw z Warszawy nie jest w tej chwili priorytetem. W Polsce jest o wiele więcej ważniejszych problemów niż lokalizacja ministerstw. Stwierdził, iż trzeba doprecyzować kompetencje wojewody i marszałka województwa. w tej chwili często zdarzają się konflikty.
