1 tydzień temu
Spółki z sektora OZE przyniosły w latach 2015-2024 bardziej stabilny zwrot z zainwestowanego kapitału (ROE) niż spółki ropy i gazu czy węglowe. Raport „Rentowność zielonych inwestycji” Polskiego Instytutu Ekonomicznego pokazuje, iż finansowanie projektów zielonych technologii jest wyzwaniem dla polskich instytucji finansowych, w tym ze względu na ryzyko inwestycyjne wywołane zmiennymi ramami prawnymi.
Kluczowe wnioski z raportu:
- Wyzwania związane z bieżącą rentownością zielonych inwestycji nie powinny przesądzać o podejmowaniu ich przez przedsiębiorców i wspieraniu przez państwo. Przejście w kierunku rozwiązań dekarbonizacyjnych może przynieść Polsce korzyści w obszarze bezpieczeństwa energetycznego (uniezależnienie się od importu paliw kopalnych), konkurencji na rynku energetycznym (zwiększenie sprawczości gospodarstw domowych i MŚP w zakresie pokrycia swoich potrzeb energetycznych i zaangażowanie ich kapitału) czy zwiększenia kompetencji i konkurencyjności krajowych przedsiębiorstw w nowym sektorze gospodarki. Dodatkowo, zastąpienie technologii konwencjonalnych (np. węgla) zielonymi może zredukować długoterminowe koszty operacyjne systemu energetycznego (m.in. przez jego decentralizację) oraz jego wpływ na środowisko i klimat.
- Zielone technologie – produkty, usługi i praktyki, które redukują i nie powodują szkód środowiskowych – rozwijają się szybko, ale nie na tyle, na ile wymagają tego scenariusze neutralności klimatycznej. Najbardziej dynamiczne tempo rozwoju spośród tych technologii na świecie w latach 2019-2023 było charakterystyczne dla sektora bateryjnych magazynów energii (13-krotnie większy przyrost mocy w 2023 niż 2019 r.), a wśród źródeł energii elektrycznej dla sektora fotowoltaiki (3,6-krotnie większy przyrost w analogicznym okresie).
- W 2025 r. na świecie na każdego 1 USD inwestowanego w paliwa kopalne 2 USD zostaną zainwestowane w zielone technologie. Względem pandemicznego 2020 r. środki przeznaczane na wymienione kategorie inwestycji zwiększą się kolejno o 18 proc. i 70 proc. Wzrost udziału pieniędzy alokowanych na globalne zielone inwestycje z 45 proc. do 65 proc. w latach 2015-2025 wynika zatem nie tyle z bezpośredniego przepływu kapitału od projektów paliw kopalnych, ale ze względnie większej dynamiki tego wzrostu. Globalnie na inwestycje energetyczne w 2025 r. zostanie przeznaczonych około 3,3 bln USD.
- Transformacja energetyczna była do tej pory finansowana na świecie głównie kapitałem prywatnym przedsiębiorstw. W 2024 r. udziały kapitału prywatnego przedsiębiorstw, kapitału publicznego (w tym spółek skarbu państwa) i środków gospodarstw domowych wyniosły odpowiednio 52 proc., 35 proc. i 13 proc., czyli o 2 pkt. proc., 3 pkt. proc. i 5 pkt. proc. więcej niż w 2015 r. Charakter inwestycji prowadzonych przez te podmioty jest jednak różny – gospodarstwa domowe angażują się w dekarbonizację m.in. dzięki rozwojowi przydomowych instalacji fotowoltaicznych, przedsiębiorstwa prywatne – w projekty służące obniżeniu ich zużycia energii i rozwojowi systemu energetycznego, a instytucje publiczne (rządy w ramach skarbu państwa i jego spółki) w potrzebne, ale ryzykowniejsze megaprojekty o znacznych kosztach (np. elektrownie jądrowe).
- Wyceny funduszy notowanych na giełdzie (ETF), tworzone na podstawie portfela inwestycji w różne spółki branży zielonych technologii, są przeciętnie niższe niż monitorujących światowy rynek energetyczny czy giełdowy. Funduszami ETF, które osiągnęły większy wzrost wartości od początku 2020 r. do czerwca 2025 r. są tylko te mające w portfelu spółki prowadzące projekty bateryjne i atomowe (odpowiednio 90 proc. i 94 proc. względem 68 proc. dla globalnego rynku giełdowego i 48 proc. dla globalnego rynku energetycznego). Dla porównania, fundusz ETF na światowy rynek OZE osiągnął w tym samym okresie zaledwie 5-procentowy zwrot, co wynika ze spadku wycen największych globalnych spółek fotowoltaicznych i wiatrowych.
- Spółki z sektora OZE dały w latach 2015-2024 średnio na świecie niższy, ale jednocześnie bardziej stabilny zwrot z zainwestowanego kapitału niż spółki ropy i gazu czy węglowe. Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) wahał się w spółkach OZE od 7,3 proc. do 19,3 proc., spółek ropy i gazu w zakresie od -1,4 proc. do 27,4 proc., a spółek węglowych w zakresie od -3,1 proc. do 31,4 proc. W badanym okresie przeciętnie największe ROE osiągnęły spółki z rynków wschodzących (m.in. Chin i Indii) – 12 proc. Natomiast ROE w przedsiębiorstwach europejskich wyniosło 9,9 proc., a w amerykańskich -3,7 proc.
- Możliwości finansowego wsparcia projektów w obszarze zielonych technologii stają się także wyzwaniem dla polskich instytucji finansowych. W przeprowadzonych wywiadach przedstawiciele banków i inwestorów OZE wskazują na trudności związane ze stosunkowo niewielką liczbą projektów, które generowałyby pozytywne przepływy finansowe, wykazywałyby wiarygodne i stabilne źródło spłaty kredytu (tzw. offtake) oraz pozwalały zakładać, iż środki na spłatę kredytu są wystarczające. Ryzykiem dla instytucji dążących zarówno do maksymalizacji zysku, jak i minimalizacji ryzyka staje się w tym kontekście wysoka zmienność ram prawnych, która podnosi ryzyka inwestycyjne.
