Siarka i magnez w oziminy w styczniu. Już czas na nawozy

Jesteśmy za połową stycznia. To najwyższy czas na zadbanie o odpowiednie zaopatrzenie ozimin w siarkę i magnez. Wyjaśniamy, dlaczego siarka i magnez są ważne dla roślin i trzeba podać je właśnie teraz?

W wielu rejonach naszego kraju panujące warunki pogodowe sprzyjają nawożeniu roślin ozimych. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami stosowanie nawozów zawierających azot możliwe jest dopiero od 1 marca. Jednakże w poprzednich latach niejednokrotnie ze względu na panujące warunki atmosferyczne, w tym przede wszystkim wyższą temperaturę, termin aplikacji azotu przesuwany był na luty. Mimo to bez względu na panujące warunki pogodowe nie ma prawnej możliwości stosowania azotu, zarówno w nawozach mineralnych, jak i naturalnych przed 1 lutym 2025 roku.

Mimo iż za wcześnie na razie na nawożenie azotowe, to jednak jest już najwyższy czas na zadbanie o odpowiednie zaopatrzenie ozimin w siarkę i magnez. Bowiem oba te składniki nawozowe korzystnie wpływają na metabolizm azotu w roślinie, co w dużym stopniu przekłada się na jego lepsze pobranie i wykorzystanie przez rośliny. W konsekwencji na przyszłe plony i ich parametry jakościowe.

Ze względu na zakaz aplikacji w tym czasie nawozów zawierających azot, magnez i siarkę można aplikować jedynie je w nawozach wieloskładnikowych bezazotowych. Cennym źródłem tych pierwiastków jest również siarczan magnezu.

Siarka ważna dla wzmocnienia roślin po zimie

Odpowiednio wczesne zaopatrzenie roślin ozimych w siarkę korzystnie wpływa na ich wzrost i rozwój, między innymi poprzez oddziaływanie na tworzenie chlorofilu i białka, aktywność enzymów roślinnych, procesy fotosyntezy i oddychania, jak również wzrost odporności roślin na warunki stresowe, szczególnie wyraźnie występujące w okresie wczesnowiosennym. Ogranicza rozwój infekcji grzybowych i inwazję szkodników. Ma to szczególne znaczenie w przypadku roślin ozimych osłabionych po okresie zimowym.

Siarka warunkuje również parametry jakościowe przyszłego plonu użytkowego rzepaku ozimego i pszenicy ozimej, wpływając między innymi na wydajność i jakość oleju rzepakowego czy wartość technologiczną ziarna zbóż. Dodatkowo siarka poprawia jakość płodów rolnych poprzez spadek koncentracji metali ciężkich, zawartości niebiałkowych form azotu.

Wczesna aplikacja siarki jest bardzo ważna zwłaszcza w odniesieniu do roślin o dużych potrzebach pokarmowych w stosunku do tego składnika, w tym głównie rzepaku ozimego. Niemniej jednak nawożenie tym pierwiastkiem jest również ważne w uprawie innych gatunków roślin, między innymi pszenicy ozimej, co wynika przede wszystkim z dużego wpływu siarki na metabolizm azotowy.

Należy przy tym pamiętać, iż oddziaływanie siarki na gospodarkę azotem ma miejsce na trzech płaszczyznach, a mianowicie jako jej bezpośredni wpływ na plon i parametry jakościowe roślin, poprzez wzrost odporności na działanie patogenów oraz w efekcie oddziaływania siarki na środowisko przyrodnicze.

Siarka poprawi gospodarkę azotową ozimin

Wczesna aplikacja siarki w uprawie ozimych form rzepaku i pszenicy skutkuje lepszym wykorzystaniem azotu przez rośliny, co przekłada się na uzyskanie wyższego plonu. Z kolei przy niedoborze siarki dochodzi do ograniczenia plonotwórczej efektywności azotu, a aplikacja wiosenna azotu może jeszcze przyczynić się do pogłębienia niedoboru siarki.

Siarka w efekcie kontroli metabolizmu azotowego prowadzi do włączania azotu w białko, co wpływa na obniżenie w roślinie ilości niebiałkowych form azotu.

Ważnym wskaźnikiem zaopatrzenia roślin w siarkę jest stosunek azotu do siarki, który dla większości roślin uprawnych wynosi 15:1. Dla rzepaku ozimego jest znacznie węższy i kształtuje się na poziomie 4 – 8:1. W przypadku traw jest on uzależniony od nawożenia azotowego i wynosi 14:1 przy słabym nawożeniu azotowym oraz 19:1 przy wysokich dawkach azotu.

Wahania stosunku azotu do siarki w roślinach w wielu przypadkach wpływają negatywnie na parametry jakościowe, ponieważ zawężenie stosunku azotu do siarki wpływa na akumulację nieorganicznych związków siarki, natomiast rozszerzenie tego stosunku wiąże się z zahamowaniem syntezy białek, w efekcie kumulacji w roślinie niebiałkowych form azotu, między innymi takich jak amidy, aminokwasy czy też azotany. Zwiększenie koncentracji azotanów w roślinie pogarsza parametry jakościowe plonu.

Poza tym przy niedoborze siarki w roślinach stwierdza się niedostateczną ilość kwasu glutaminowego, który stanowi wyjściowy związek do syntezy innych aminokwasów. W przypadku pszenicy ozimej w takiej sytuacji dochodzi do pogorszenia wartości pokarmowej białek, między innymi ze względu na niską zawartość aminokwasu egzogennego – metioniny.

Wczesne nawożenie siarką a jakość nasion rzepaku ozimego

Rzepak ozimy charakteryzuje się dużą wrażliwością na niedobór siarki, co związane jest między innymi z syntezą olejków gorczycznych. Nawożenie siarką, szczególnie przy zbilansowanym nawożeniu azotowym, prowadzi do zwiększenia zawartości tłuszczu w nasionach rzepaku oraz wpływa na wzrost całkowitej wydajności tłuszczu z plantacji. Poprawia także wartość odżywczą oleju, poprzez zwiększenie udziału nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Wczesne nawożenie siarką a jakość pszenicy ozimej

Zadbanie o odpowiednie zaopatrzenie pszenicy ozimej w siarkę wpływa na zwiększenie zawartości białka i glutenu w ziarnie, co związanie jest przede wszystkim z obecności składników siarkowych we frakcjach glutenu, który w dużym stopniu decyduje o wartości wypiekowej mąki pszennej i jej przydatności do wytwarzania makaronów. Obecność składników zawierających siarkę we frakcji glutenu korzystnie wpływa na fizyczne cechy ciasta, w tym na elastyczność i odporność na rozciąganie.

Optymalne zaopatrzenie pszenicy ozimej w siarkę warunkuje odpowiedni rozwój bielma, jak również wpływa na zwiększenie zawartości białka w ziarnie poprzez wydłużenie czasu jego nagromadzania. Poza tym budowa bielma jest ważnym kryterium jakości przemiałowej i wypiekowej ziarna pszenicy.

W uprawie pszenicy ozimej nawożenie siarką wpływa na zawartość aminokwasów oraz na jakość i skład kompozycyjny białka, w dużym stopniu podnosząc wartość żywieniową ziarna. Zwiększa również udział ziaren szklistych, które stanowią istotną cechę ziarna w młynarstwie i piekarnictwie.

Przy niedoborze siarki w uprawie pszenicy ozimej dochodzi do pogorszenia adekwatności ciasta, co jest związane głównie ze zmniejszeniem jego rozciągliwości. Ważnym wyznacznikiem jakości ziarna pszenicy jest stosunek azotu do siarki, który waha się w zależności od zastosowanego nawożenia od 12:1 do 15:1. W przypadku zaburzenia stosunku azotu do siarki w ziarnie pszenicy pogorszeniu ulegają parametry jakościowe, co wiąże się z nagromadzeniem w nim azotanów i amidów.

Stosuj wczesne nawożenie magnezem

Wczesne zaopatrzenie roślin ozimych w magnez wpływa na ich prawidłowy wzrost i rozwój, co ma istotny wpływ na ich plonowanie i parametry jakościowe. Jako składnik chlorofilu magnez odgrywa kluczową rolę w procesie fotosyntezy oraz bierze udział w przemianach węglowodanów, białek i kwasów nukleinowych, a także barwników roślinnych i witamin.

Pierwiastek ten uczestniczy w syntezie białek, wpływając stabilizująco na rybosomy, stanowiące specyficzne centrum syntezy białka. W efekcie wpływu na przemiany węglowodanowe magnez prowadzi do dostarczania łańcuchów węglowych do produkcji aminokwasów. Wpływa na syntezę kwasów nukleinowych i utrzymanie ich stabilności.

Magnez jest aktywatorem enzymów biorących aktywny udział w oddychaniu i asymilacji, a także wspomaga utrzymanie prawidłowej równowagi jonowej w roślinie. Stabilizuje membrany biologiczne upodabniając się tym samym do wapnia oraz uczestniczy w budowie ściany komórkowej roślin, co w znacznym stopniu przyczynia się do zwiększenia odporności roślin na sytuacje stresowe. Odporne ściany komórkowe roślin chronią je przed negatywnymi czynnikami środowiskowymi oraz przed presją ze strony patogenów.

Magnez zwiększa odporność na suszę

Magnez dzięki wpływowi na rozwój systemu korzeniowego reguluje gospodarkę wodną i mineralną, zwiększając efektywność wykorzystania wody i składników mineralnych przez rośliny, co jest szczególnie ważne w okresach suszy.

Dodatkowo pierwiastek ten uczestniczy w gospodarce fosforowej roślin, wpływając na pobieranie i włączanie fosforu w związki wysokoenergetyczne, a także w kwasy nukleinowe, nukleoproteidy i fosfolipidy.

Wczesne nawożenie roślin ozimych magnezem jest o tyle istotne, iż zwiększa ich odporność na działanie patogenów, utrudniając ich przenikanie przez ściany komórkowe. Ma to szczególne znaczenie w okresie wczesnowiosennym, zwłaszcza w uprawach ozimym, które po trudnym okresie zimowym są szczególnie wrażliwe na czynniki stresowe.

Optymalne zaopatrzenie ozimin w magnez poprawia ich parametry jakościowe i wartość użytkową plonu. W pszenicy ozimej korzystnie wpływa na plon ziarna, masę ziarniaków oraz zawartość i relacje pomiędzy aminokwasami, między innymi poprzez zwiększenie ilości aminokwasów egzogennych w białku (w tym między innymi tryptofanu). Dobre zaopatrzenie pszenicy ozimej w magnez warunkuje optymalną zawartość aminokwasów egzogennych w białku, decydujących o jego wartości odżywczej.

Magnez odgrywa również istotną rolę w uprawie rzepaku ozimego, bowiem wpływa na zawartość tłuszczu w nasionach roślin.

Nawożenie magnezem odgrywa kluczową rolę, bowiem niedobór tego składnika pokarmowego prowadzi w konsekwencji do zmniejszenia plonów ozimych form pszenicy i rzepaku oraz pogorszenia parametrów jakościowych roślin, wpływając między innymi na obniżenie zawartości białka w roślinie, przy jednoczesnym zwiększeniu ilości wolnych aminokwasów, amidów i azotu azotanowego.

W przypadku rzepaku ozimego wiąże się z kolei z obniżeniem ilości tłuszczu w nasionach roślin.

TAGI: rzepak ozimy, pszenica ozima, magnez, siarka, plon, parametry jakościowe, białko, olej, tłuszcz, aminokwasy, odporność, stresy, azotany

dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. u