2 tygodni temu
Śmietka kapuściana pojawia się na plantacjach kapusty głowiastej białej wiosną i jest obecna praktycznie do końca sezonu. Jeśli szkodnik nie jest kontrolowany, może zmniejszyć jakość i wielkość plonów, a czasami choćby zupełnie je zniszczyć.
Na kapuście głowiastej białej żeruje wiele gatunków szkodników. Nie zwalczane obniżają plon, pogarszają jego wartość handlową, a czasami zupełnie go niszczą. W zależności od pory roku, mogą wystąpić różne gatunki. Niektóre pojawiają się z niewielkimi przerwami przez cały okres wegetacji, ponieważ w swojej biologii mają kilka pokoleń (np. mszyce kapuściana i brzoskwiniowa, mączlik warzywny, śmietka kapuściana). Powodują różnego rodzaju uszkodzenia, m.in. niszczą liście, łodygi, całe główki lub korzenie.
Najgroźniejszy szkodnik wczesnej kapusty, czyli śmietka
Śmietka kapuściana – objawy żerowania larw
fot. Maria Rogowska
Śmietka kapuściana (Delia radicum) należy do rzędu muchówek (Diptera). Występuje w Polsce powszechnie. Atakuje rośliny z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Szkody wyrządzają larwy. Larwy pierwszego pokolenia żerują tylko na częściach podziemnych — na korzeniach i szyjce korzeniowej. Wczesne odmiany kapusty najczęściej są atakowane w fazie BBCH 1.14–1.18 (rozwój liści — główny pęd). Już żerowanie 3–5 larw na jednej roślinie powoduje całkowite zniszczenie korzeni. Początkowym objawem jest więdnięcie i żółknięcie roślin, później zasychają. Ponadto rośliny dają się łatwo wyciągnąć z gleby, ponieważ są pozbawione korzeni. Często na szyjce korzeniowej i korzeniu palowym można zaobserwować wyżarte kręte i płytkie chodniki. W rejonach uprawy warzyw kapustnych zniszczenia mogą sięgać od 20 do choćby 100%.
Co trzeba wiedzieć o tym szkodniku?
Śmietka kapuściana – owad dorosły
fot. Maria Rogowska
Owad dorosły ma długość około 6 mm. Jest szary i ma ciało pokryte szczecinkami. Jest podobny do muchy domowej. Z kolei jajo jest białe, podłużne, o długości około 1,2 mm. Zaś larwa — białożółta, beznożna, dorasta do 7–8 mm. Muchówki pierwszego pokolenia pojawiają się w połowie kwietnia i ich lot trwa do połowy maja. Termin wylotu zależy od pogody i temperatury gleby (powyżej 10°C). jeżeli wiosna jest opóźniona i zimna, to wylot muchówek jest również opóźniony i przypada na początek maja. Wówczas osobniki dorosłe latają do czerwca. Przez pierwsze 2 tygodnie uzupełniają braki pokarmowe, odżywiając się nektarem kwiatów.
Bobówki śmietki kapuścianej
fot. Maria Rogowska
Po zapłodnieniu samica składa kilka jaj na szyjce korzeniowej rośliny lub w glebę w jej bezpośrednim sąsiedztwie (złoża po 10–20 jaj). Jedna mucha w ciągu życia może złożyć do 120 jaj. Rozwój larw trwa około 20 dni, po czym przepoczwarczają się i przechodzą w stan spoczynku, który trwa około 2 tygodni. Larwy tego pokolenia żerują na roślinach w maju i czerwcu. W ciągu roku rozwijają się przeważnie 3 pokolenia śmietki. Plantatorzy z centralnej i zachodniej części Polski twierdzą, iż w czasie ciepłej, długiej jesieni, aktywne jest również czwarte pokolenie.
Śmietka – jak chronić przed nią plantację?
W ochronie plantacji kapusty głowiastej istotną rolę odgrywają metody zapobiegawcze. Do najważniejszych z nich należą:
- zachowanie izolacji przestrzennej od zeszłorocznych upraw roślin z rodziny kapustowatych;
- niszczenie kwitnących chwastów przez cały okres wegetacji, ponieważ przyciągają one muchówki;
- okrywanie roślin agrowłókniną, folią lub siatką entomologiczną o oczkach 1×1,5 mm. Osłony te uniemożliwiają samicom składanie jaj w pobliżu roślin.
Ochrona chemiczna – kiedy wykonać zabieg?
Zabieg chemicznej ochrony wykonuje się po wystąpieniu szkodnika. Ściśle mówiąc, w czasie składania jaj oraz wylągu pierwszych larw. Decyzję o opryskiwaniu podejmuje się wyłącznie na podstawie:
- lustracji plantacji — przegląd roślin na obecność jaj śmietki kapuścianej. Sygnałem do wykonania zabiegu opryskiwania jest 10 jaj na 10 kolejnych roślinach;
- monitorowania nalotu śmietki na plantacje przy pomocy pułapek zapachowych, odławiających ciężarne samice.
Pułapka zapachowa do odławiania śmietki
fot. Maria Rogowska
Wiosną pułapki powinny być ustawione od pierwszej dekady kwietnia do połowy pierwszej dekady maja. Niezależnie od powierzchni plantacji, ustawia się 2 pułapki, najlepiej od strony zadrzewień. Odłowienie 2 samic (średnia z dwóch pułapek) dziennie przez kolejne 2 dni to sygnał do wykonania zabiegu insektycydem. Gdy temperatura powietrza osiąga ponad 20°C, zabieg wykonuje się po 3 dniach. Zaś przy niższych temperaturach powietrza — po 5 dniach. Pułapki należy kontrolować codziennie. Trzeba też regularnie sprawdzać ilość cieczy zapachowej. Bowiem w słoneczne, ciepłe dni gwałtownie wyparowuje. Do ochrony chemicznej przed śmietką zalecane są insektycydy zawierające jako substancję czynną: acetamipryd, cyjanotraniliprol, cypermetrynę, deltametrynę lub lambda-cyhalotrynę.
