3 godzin temu
Proces koncentracji ziemi rolniczej postępuje globalnie. W Polsce, mimo iż ok. 50% rolników wciąż dysponuje areałem poniżej 5 ha, coraz silniej zaznacza się tendencja do łączenia i dzierżawienia gruntów. Odpowiadając na te zmiany, marka Rolmako – producent maszyn klasy premium – stale rozwija swoją ofertę sprzętu o szerokościach roboczych dochodzących do 12 m. W artykule przeanalizujemy, jak rośnie skala rodzimego rolnictwa i jakie rozwiązania techniczne proponuje Rolmako.
Struktura gospodarstw rolnych w Polsce – zmiany w ostatnich 10 latach
W krajach Europy Zachodniej oraz w USA procesy konsolidacji i zaniku małych gospodarstw zaszły znacznie wcześniej i szybciej niż w Polsce. Spadek liczby gospodarstw oraz równoczesny wzrost ich średniego rozmiaru obserwuje się tam od wielu dekad, a jak szacują naukowcy z University of Colorado-Boulder wielkość przeciętnego gospodarstwa do końca XXI wieku podwoi się, a liczebność spadnie z 616 milionów (2020 r.) do 272 milionów (2100 r.).W efekcie struktura agrarna w zachodniej Europie i najbardziej rozwiniętych krajach świata jest w tej chwili bardziej skoncentrowana – dominują gospodarstwa duże i wysoko towarowe, podczas gdy najmniejsze farmy stanowią tam marginalny ułamek ogólnej liczby.
Spadek liczby małych gospodarstw w Polsce (<10 ha)
Polska stopniowo podąża tym samym kierunkiem zmian, choć z opóźnieniem w stosunku do państw zachodnich. W ciągu minionej dekady utrzymała się wieloletnia tendencja ubywania najmniejszych gospodarstw rolnych w Polsce. Według Powszechnego Spisu Rolnego 2020 ich ogólna liczba spadła o ok. 192 tys. (12,7%) w porównaniu z 2010 rokiem.Spadek ten dotyczył przede wszystkim gospodarstw małoobszarowych: w grupie najmniejszych o powierzchni 1-2 ha użytków rolnych odnotowano ubytek o ponad 25%, a w grupie 5-10 ha – o ponad 16%.
Pomimo tego drobne gospodarstwa przez cały czas stanowią ponad połowę wszystkich – np. jednostki do 5 ha stanowią 52% ogółu, ale użytkują tylko ok. 12% powierzchni gruntów rolnych (według raportu Eurostatu). Sprawia to, iż Polska jest w czołówce UE pod względem liczby jednostek rolniczych (za Rumunią). Wiele z nich to rodzinne posiadłości prowadzące produkcję głównie na własne potrzeby (samozapewnienie żywnościowe).
Konsolidacja gruntów i powiększanie areałów
Ubywanie małych gospodarstw postępuje równolegle z koncentracją ziemi w rękach większych podmiotów. Zmniejszenie liczebności rolników indywidualnych przy niemal stałej powierzchni użytków rolnych, przełożyło się na wzrost średniego areału przypadającego na gospodarstwo – z ok. 9,8 ha w 2010 r. do ok. 11,1 ha w 2020 r. (wzrost o ok. 13%). Dynamicznie przybyło gospodarstw dużych: liczba gospodarstw o powierzchni ≥50 ha zwiększyła się z 27 tys. do blisko 41 tys. (wzrost o 50% w dekadę), a w grupie 20-50 ha odnotowano wzrost o ok. 10%.
Coraz powszechniejszym zjawiskiem jest konsolidacja gruntów przez dzierżawy – udział gospodarstw indywidualnych użytkujących ziemię również na podstawie dzierżawy wzrósł z 16% do 28% w latach 2011-2020, a odsetek ziemi dzierżawionej w ogólnej powierzchni gospodarstw zwiększył się z ok. 15% do 20%. Zjawisko to oznacza, iż większe jednostki powiększają swoje areały, przejmując pola od mniejszych (często w formie dzierżawy sąsiedzkiej) – a to bezpośrednio wpływa na strukturę własności i użytkowania gruntów.
Struktura własności i użytkowania ziemi rolnej
Jak już wspomniano, liczebność gospodarstw rolnych w Polsce jest druga co do wartości w Unii Europejskiej. Przez to polskie rolnictwo cechuje rozdrobniona własność ziemi, choć stopniowo rośnie rola dzierżaw. przez cały czas zdecydowaną większość stanowią gospodarstwa indywidualne – ok. 99% wszystkich – które użytkują około 91% powierzchni użytków rolnych. W 2020 r. odnotowano w Polsce najwyższy w UE odsetek gruntów rolnych będących własnością rolników użytkujących (ok. 75%).
Mimo to udział dzierżawy w użytkowaniu ziemi zwiększa się (jak zaznaczono w poprzednim akapicie, już ok. 20% areału gospodarstw indywidualnych jest dzierżawiona). Ogólna powierzchnia użytków rolnych nieznacznie zmniejszyła się w ostatnich 10 latach – do ok. 14,6 mln ha (spadek o ok. 1%). Dzieje się tak głównie na skutek wyłączania z użytkowania najsłabszych jakościowo gruntów (np. zalesiania lub przeznaczania na inne cele pozarolnicze). Tym samym dostępny areał pozostaje prawie stały, ale jest uprawiany przez mniejszą liczbę większych gospodarstw.
Jak wzrost gospodarstw rolnych wpływa na projektowanie i produkowanie maszyn? Przykład Rolmako
Trendy w strukturze gospodarstw rolnych w Polsce powinny skłaniać producentów maszyn do kilku strategicznych decyzji.
Skalowanie maszyn w górę – rośnie zapotrzebowanie na maszyny o większej wydajności: szersze, mocniejsze, zdolne do pracy na dużych areałach w krótkim czasie. Producenci muszą zatem projektować sprzęt, który realnie zmniejsza liczbę przejazdów i oszczędza paliwo (znaczenie tych dwóch czynników w kontekście dbałości o glebę i plony od lat podkreśla marka Rolmako, projektując zresztą maszyny nie tylko dla dużych rolników).
Modułowość i elastyczność – część rolników działa na gruntach własnych i dzierżawionych, nierzadko rozproszonych, co oznacza różne gleby, warunki i wymagania. Sprzęt powinien być dostosowywalny: np. z możliwością szybkiej zmiany konfiguracji, szerokości roboczej czy rodzaju wału (pod tym względem Rolmako również daje świetny przykład – niezliczone możliwości konfiguracji sprzętu).
Transport i składanie maszyn – im większe maszyny, tym większe wyzwania transportowe. Maszyny składane hydraulicznie do szerokości transportowej <3 m stają się nie tyle opcją, co standardem w dużym gospodarstwie (przykład: brona talerzowa PowerDisc czy chwastownik ActiVAgro Rolmako mają 12 m szerokości roboczej i 3 m szerokości transportowej).
Maszyny Rolmako zaprojektowane dla największych gospodarstw – przegląd
To dobry moment, żeby szerzej omówić zalety największych maszyn marki Rolmako.
Brona talerzowa Rolmako PowerDisc
Brona talerzowa PowerDisc U 665 to flagowy produkt Rolmako. Szerokość do 12 m przy prędkości roboczej do 20 km/h oraz duża przepustowość sprawia, iż przy każdym zabiegu agrotechnicznym działa efektywnie, energooszczędnie i szybko. To doskonałe narzędzie do wymieszania ogromnych ilości resztek pożniwnych (zarówno pod względem masy, jak i powierzchni). Do tego U 665 sprawdza się nie tylko w uprawie ścierniska, ale też podstawowej pielęgnacji gleby.
Chwastownik Rolmako ActiVAgro
Chwastownik AcitVAgro to doskonała alternatywa dla chemicznego zwalczania chwastów. Po zabiegu z wykorzystaniem maszyny chwasty pozostają na powierzchni gleby i usychają, kretowiska zostają rozbite, a wierzchnia warstwa ziemi zostaje delikatnie rozkruszona i napowietrzona. Maszyna nadaje się również do pielęgnacji użytków zielonych, np. wygrabiania darni. Używanie ActiVAgro zapewnia to namacalne korzyści: oszczędność na śor, poprawa warunków do wegetacji i wzrostu roślin oraz ochrona przed szkodnikami.
System łączenia maszyn BigField
BigField to system modułowy, w którym na jednym podwoziu (wózku nośnym) można zamontować kilka narzędzi, co przekłada się i na oszczędność, i na maksymalne dostosowanie maszyny do konkretnego gospodarstwa. To narzędzia kompatybilne z BigField:
- Brony talerzowe U 652 i U 671,
- Kompaktowa brona talerzowa U 693,
- Kultywator uniwersalny U 497 lub U 684 (wersje PRO i standard).
Niezależnie od wybranych opcji cały zestaw składa się z dwóch 4-metrowych, sztywnych maszyn zawieszonych na TUZ i wymaga ciągnika o mocy przynajmniej 300 KM.
Inne maszyny Rolmako przeznaczone do dużych gospodarstw
Co jeszcze ma do zaoferowania Rolmako? Inne, duże maszyny to:
- Brona rotacyjna Matrix zaprojektowana z myślą o uprawie międzyrzędowej (do 8 m),
- Brona mulczująca SpringExpert (do 9 m),
- Półzawieszany kultywator przedsiewny VibroStar (do 8 m),
- Wielofunkcyjny kultywator uprawowy U 436 (do 6 m),
- Pług dłutowy U 624 DeepTiller (w standardowej wersji do 4 m, ale na kanadyjski rynek jest produkowany również o szerokości 5 m dla ciągników o mocy choćby 800 KM).
Z kolei na przedni TUZ dla wielkoareałowych gospodarstw, które dysponują ciągnikami o dużych mocach, marka Rolmako poleca podwójny wał nożowy TurboCut (szerokość 6 m). Jak więc widać, marka Rolmako dba o każdy etap produkcji rolnej, również na dużych areałach.
Podsumowując, rosnąca skala gospodarstw to sygnał dla producentów, by inwestować w większe, bardziej zaawansowane maszyny – ale bez rezygnacji z uniwersalności i elastyczności. Rolnictwo w Polsce staje się coraz bardziej profesjonalne, więc sprzęt musi za tym nadążyć. A maszyny Rolmako nie tylko nadążają – one wyznaczają tempo. Więcej na www.rolmako.pl
