2 godzin temu
Młodzi rolnicy w UE to w tej chwili zaledwie 12% całej społeczności rolników. To ogromny problem, także w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego Unii. Dlatego Komisja Europejska chce zwiększyć wydatki i działania mające zachęcić młodych rolników do pozostania w gospodarstwach. Stąd pomysł na 300 000 euro pakietu na start. Na czym dokładnie mają polegać te działania Brukseli?
21 października 2025 roku Komisja przedstawiła „Strategię na rzecz Odnowy Pokoleniowej w Rolnictwie”. Jest to reakcja Brukseli na dane jasno wskazujące, iż rolnictwo w Europie gwałtownie się starzeje.
Tylko 12 proc. gospodarzy w UE to młodzi rolnicy
Rolnicy i mieszkańcy wsi w Unii Europejskiej coraz częściej mają twarz osób z dużym bagażem doświadczeń. Średnia wieku rolnika w UE wynosi w tej chwili aż 57 lat. To oznacza, iż bliżej mu do emerytury niż do myśli o rozwoju gospodarstwa. Młodych rolników, czyli gospodarzy później 40 roku życia, w całej UE jest jedynie 12% pośród wszystkich farmerów.
Dodatkowo Unia w coraz większym stopniu doświadcza starzenia się społeczeństwa wiejskiego. Tylko w okresie od 2013 do 2019 roku liczba młodych ludzi w wieku 15–24 lata na obszarach wiejskich w UE-28 spadła z 3,6 mln do 1,9 mln. To spadek prawie o połowę!
Kryzys ten dotyka kraje w całej Unii. Stosunkowo najmniejszy problem (przynajmniej na razie) jest w Austrii, Polsce i Francji, gdzie jest największy odsetek gospodarstw rolnych prowadzonych przez osoby poniżej 40. roku życia. Za to jest on już niezwykle dotkliwy w krajach śródziemnomorskich, zwłaszcza w Grecji, Hiszpanii i Włoszech.
Jakie bariery blokują młodym rolnikom dobry start w rolnictwo?
Komisja Europejska w swoim raporcie wskazuje na kilka przyczyn, które zniechęcają młode osoby do rozpoczęcia działalności rolniczej. Największymi przeszkodami są:
- Problemy z dostępem do ziemi rolniczej – grunty rolne są coraz droższe i młodych rolników zwyczajnie nie stać na ich zakup. Dlatego często muszą dzierżawić ziemię zamiast ją kupić.
- Kłopoty z uzyskaniem finansowania na rozwój gospodarstwa – młodzi rolnicy mają problem z uzyskaniem kredytu czy pożyczki na rozwój gospodarstwa, w tym na zakup ziemi. Na dodatek sam proces pozyskania finansowania od banków jest często skomplikowany.
- Niskie dochody i jednocześnie ciężkie warunki pracy.
- Brak odpowiednich umiejętności i wiedzy biznesowej.
- Coraz większe bariery administracyjne.
Cieciem na demografii wsi i rolnictwa kładzie się także słabo rozwinięta infrastruktura na obszarach wiejskich. Brak komunikacji publicznej, niska jakość dróg, brak dostępu do szerokopasmowego internetu czy służby zdrowia sprawiają, iż obszary wiejskie są mniej atrakcyjne dla młodych ludzi niż miasta.
Brak młodych rolników zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu UE
Zmiany demograficzne na unijnej wsi mogą oznaczać ryzyko dla długoterminowego bezpieczeństwa żywnościowego UE. Jak to możliwe? Im mniej osób w rolnictwie, tym większe będzie uzależnienie Unii od importu żywności z innych regionów. A to może także oznaczać, iż inne państwa będą mogły narzucać coraz wyższe ceny żywności.
– Nasze bezpieczeństwo żywnościowe i przyszłość społeczności wiejskich zależą od następnego pokolenia. Dziś priorytetem politycznym jest dla nas wsparcie młodych i początkujących rolników – podkreśla Christophe Hansen, Komisarz ds. Rolnictwa i Żywności.
Aby temu przeciwdziałać Unia Europejska chce podwoić liczbę młodych rolników do 2040 roku. Docelowo początkujący rolnicy powinni stanowić około 24% wszystkich rolników w Europie.
300 000 euro „pakietu startowego” dla młodych rolników i inne działania
Bruksela w „Strategii na rzecz wymiany pokoleń w rolnictwie” wskazuje na kilka rozwiązań, które mają pomóc zrealizować ten cel. KE chce to osiągnąć poprzez pięć kluczowych działań: dostęp do ziemi, finansowanie, rozwój umiejętności, godziwe standardy życia na obszarach wiejskich oraz wsparcie sukcesji.
Komisja Europejska zaproponowała także kilka narzędzi w swojej strategii. Jedną z takich inicjatyw jest obowiązkowy „pakiet startowy” dla młodych rolników, który obejmowałby ryczałt w wysokości do 300 000 euro na rozpoczęcie działalności rolniczej. Ta swego rodzaju nowa premia dla młodych rolników miałaby wejść w życie w ramach kolejnej WPR. Oznacza to, iż owiązywałby on w latach 2028–2034.
Jakie jeszcze wsparcie mogą otrzymać młodzi gospodarze w najbliższych latach?
Bruksela proponuje także utworzenie Europejskiego Obserwatorium Ziemi w celu poprawy przejrzystości rynku gruntów. Nowa instytucja zapewni rolnikom lepszy dostęp do bazy gruntów rolnych, pomoże w sukcesji gospodarstw rolnych. Obserwatorium będzie również zapobiegać spekulacjom gruntami rolnymi.
KE pracuje z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EIB) nad programami gwarancji i dopłat do odsetek, aby ułatwić dostęp do kredytów preferencyjnych.
Pomoc dla rolników w czasie choroby czy wakacji
Ciekawym pomysłem Brukseli jest także pomysł współfinansowania przez KE usług zastępstwa rolniczego (Farm Relief Services). W ramach tej usługi rolnicy byliby zastępowani w swojej pracy podczas choroby, wakacji czy opieki nad bliskimi. Ma to poprawić równowagę między życiem zawodowym a prywatnym gospodarzy i przez to zatrzymać w zawodzie młodych rolników.
KE proponuje również, aby młodzi rolnicy mogli korzystać z programu Erasmus dla Młodych Przedsiębiorców, aby poznać dobre praktyki rolnicze za granicą lub zdywersyfikować przychody
UE musi odwrócić trend wyludniania się regionów wiejskich
Podczas konferencji poświęconej „Strategii na rzecz wymiany pokoleń w rolnictwie” unijni politycy bardzo mocno podkreślali o konieczności inwestowania w obszary wiejskiej i rolnictwo.
– Silna i dynamiczna społeczność młodych rolników utrzymuje przy życiu regiony wiejskie. Bez nich wiele obszarów grozi wyludnieniem i opuszczeniem. Naszym celem jest odwrócenie tego trendu. Musimy ponownie uczynić obszary wiejskie miejscem szans i rozwoju – przekonuje Raffaele Fitto, wiceprzewodniczący KE ds. spójności i reform.
– Chcemy, aby każdy młody człowiek, który marzy o rolnictwie, zobaczył realną drogę naprzód, z mniejszą liczbą przeszkód i silniejszym wsparciem. Dlatego między innymi apelujemy do wszystkich państw członkowskich o podjęcie konkretnych strategii krajowych i realnych inwestycji. Chodzi o przełamywanie barier i tworzenie możliwości, aby rolnictwo pozostało realną i atrakcyjną ścieżką kariery – wtóruje Christophe Hansen.
Bez godnych dochodów z rolnictwa nie będzie młodych rolników
Pomysły Brukseli na zatrzymanie młodych rolników wydają się być bardzo ciekawe. Jednak w całej strategii bardzo mało miejsca poświęcono jednej kluczowej kwestii – dochodom. Każdy rolnik, zarówno ten młody, jak i ten przed emeryturą, musi godnie zarabiać w swoim gospodarstwie. jeżeli młodzi ludzie będą widzieć, iż ich rodzice ciężko pracują w polu czy oborze, a nie idzie za tym lepsze życie, to żadne dotacje nie przekonają do pozostania na wsi.
To też Cię zainteresuje: Podwójna emerytura z ZUS i KRUS niesprawiedliwa? Minister jasno o zmianie prawa.
