Ukraiński czosnek zagrozi polskiej produkcji?

Na rynek czosnku może wkroczyć nowy gracz. Bowiem duży potencjał, aby stać się znaczącym producentem tego warzywa ma Ukraina. Ukraiński czosnek może więc okazać się groźną konkurencją dla polskich producentów.

Czy ukraiński czosnek zaleje Europę? Michaił Soroka, dyrektor firmy Agromomm i uznany ekspert branży czosnkowej, mówi o planach rozwoju tego sektora na Ukrainie.

Złote czasy ukraińskiego czosnku

Uprawa czosnku na Ukrainie była atrakcyjna finansowo i strategicznie ważna dla tego kraju około 20 lat temu. Wówczas przypadały czasy świetności krajowej hodowli. Jak wspomina Michaił Soroka z firmy Agromomm, jego przedsiębiorstwo liczyło wówczas 70 ha upraw nasiennych. Wraz z kilkoma gospodarstwami reprodukującymi materiał nasienny stanowiło grupę Best Garlic. To w tej grupie została stworzona odmiana czosnku ozimego Lubasza. Jest ona do dziś jest najbardziej rozpowszechniona na Ukrainie i podstawowa w co najmniej 5 sąsiadujących krajach. Jak mówił M. Soroka, w tych złotych czasach jego firma eksportowała około 100 ton materiału nasadzeniowego rocznie, również do państw UE. Na Ukrainie rozwijało się wiele przedsiębiorstw, odbywały się międzynarodowe kongresy branżowe, konferencje i festiwale.

Ukraiński czosnek — stan obecny

Obecnie na Ukrainie w zasadzie nie ma towarowych producentów czosnku, którzy posiadaliby nowoczesne technologie produkcji i przechowywania oraz mogliby wprowadzić na rynek produkt wysokiej jakości w ilości co najmniej setek ton. Przed wojną większość przedsiębiorstw specjalizujących się w produkcji czosnku na dużą skalę była skupiona w południowej części obwodów donieckiego, zaporoskiego i chersońskiego. Zaś całkowity potencjał produkcyjny wynosił ponad 1500 ha, a także obejmował nowoczesną infrastrukturę przetwórczą i magazynową. Przedsiębiorstwa z tego regionu zaopatrywały znaczną część lokalnego rynku i miały duży potencjał eksportowy. Jednak, jak mówi M. Soroka, z powodu działań wojennych wszystko zostało zniszczone. Przedsiębiorcy stracili wszystko, a nowi nie chcą inwestować z powodu niestabilności w branży, spowodowanej wojną i trudnościami gospodarczymi.

Obecnie problemem jest również stan hodowli i przemysłu nasiennego. Wprawdzie i wcześniej były pewne trudności w tej dziedzinie, ale dostępny był certyfikowany materiał nasadzeniowy w odpowiedniej ilości. Teraz jest on praktycznie nie do zdobycia. Poza tym, chociaż w krajowym rejestrze jest sporo odmian czosnku i pojawiają się kolejne, to brakuje ich ochrony prawnej. Tymczasem choćby najlepsza odmiana nie będzie konkurencyjna na międzynarodowym rynku bez ochrony prawnej i bez uprawy na powierzchni setek czy tysięcy hektarów, co w efekcie pozwoliłoby na stałą obecność produktu na półkach supermarketów. Tak stan obecny podsumowuje specjalista z firmy Agromomm:

Choć mamy w tym obszarze ogromny potencjał, to zupełnie nie jesteśmy przygotowani, aby stać się częścią międzynarodowego systemu żywnościowego z jego zasadami, prawami i możliwościami. Prędzej czy później staniemy się członkami wielkiej unijnej rodziny i opcje będą tylko dwie: albo będziemy konkurować z Hiszpanami o globalny rynek europejski, albo Polacy będą nam sprzedawać tani meksykański czosnek po 1,5 dolara za kg, nie mówiąc już o czosnku uprawianym w Chinach dla państw trzeciego świata.

Jak ożywić towarową produkcję czosnku?

Czosnek jednoząbkowy

fot. Canva

Michaił Soroka jest pewny co do perspektyw i możliwości ożywienia towarowej produkcji czosnku na Ukrainie. Według niego dużą częścią sukcesu w tym sektorze, zwłaszcza dla początkujących, jest wykorzystanie osiągnięć krajowej hodowli. w tej chwili pracuje nad projektem, który według niego da nowy impuls do rozwoju tej, bardzo perspektywicznej, branży. Mianowicie, na powierzchni 20 ha w obwodzie dniepropietrowskim planuje uprawę czosnku jednoząbkowego (Allium sativum 'Solo garlic’). Celem projektu jest uzyskanie 200 ton wysokiej jakości materiału nasadzeniowego. Kluczowym aspektem jest zastosowanie autorskiej technologii uprawy, która zapewnia wysokie plony i zdrowotność roślin.

Wykorzystuję własną technologię uprawy czosnku jednoząbkowego, który ma najwyższy potencjał plonowania i jest zdrowy pod względem fitopatologicznym. To produkt wysoce inteligentny, będący ważnym segmentem nowoczesnej i konkurencyjnej technologii produkcji czosnku, dzięki której każdy może zarobić — od hodowcy po właściciela sieci supermarketów. Główną przewagą nad klasycznym czosnkiem jest w tym przypadku możliwość prowadzenia dokładniejszych wyliczeń na każdym etapie produkcji. Moim zdaniem jest to bardzo ważne — mówi Michaił Soroka.

Przewaga konkurencyjna ukraińskiego czosnku

Zdaniem specjalisty, większość producentów czosnku na świecie jest daleka od koncepcji „rolnictwa precyzyjnego”. Na przykład plantatorzy we Francji i Niemczech nie znają i nie stosują pojęcia norm sadzenia. Ściśle mówiąc, nie wiedzą, jaką stosować obsadę i ile roślin przypada na hektar. Tymczasem Michaił Soroka jest przekonany, że uprawa precyzyjna może stać się w przyszłości jedną z największych przewag konkurencyjnych ukraińskiego czosnku. Tym bardziej, iż w przypadku czosnku jednoząbkowego łatwo obliczyć nie tylko obsadę na hektar, ale również przewidywany plon.

Ukraina może do 2030–2035 r. stać się stabilnym producentem tego niszowego produktu z łącznymi obrotami branży na poziomie co najmniej 100 mln dolarów rocznie. Z moich obliczeń wynika, iż ​​w branży na stałe może powstać co najmniej 2 tysiące nowych miejsc pracy. Wierzę, iż da się zbudować sieć, w której każdy zarabia i wiem jak to zrobić — twierdzi Michaił Soroka.

Nie tylko potencjał, ale również plan rozwoju sektora

Michaił Soroka ma koncepcję zakrojoną na szeroką skalę, którą planuje wdrożyć, by znacząco poprawić jakość i konkurencyjność czosnku produkowanego na Ukrainie. Mianowicie, oprócz zorganizowania profesjonalnego gospodarstwa nasiennego, zamierza stworzyć cały łańcuch produkcji i sprzedaży, w którym poszczególne ogniwa tworzą:

• nowa odmiana;
• plantacje reprodukcyjne;
• klub producentów;
• handel detaliczny.

Jak to w praktyce powinno wyglądać? Według M. Sorokowa praca nad stworzeniem nowych odmian krajowych lub unowocześnieniem starych (tych o pożądanych cechach organoleptycznych i dużej konkurencyjności) musi odbywać się z uwzględnieniem nowych możliwości. A przede wszystkim odmiany należy zarejestrować w maksymalnej liczbie rejestrów, w tym międzynarodowych. Jednocześnie hodowca planuje realizację kampanii popularyzującej ukraiński czosnek, który pod względem organoleptycznym nie odbiega od światowych standardów. Następnie zamierza pomóc w utworzeniu gospodarstw nasiennych najwyższej klasy, które zajmą się reprodukcją nowych odmian. Według niego takich gospodarstw powinno być kilka i należy je utworzyć według według hybrydowego schematu, na wzór holendersko-hiszpański. Kolejne ogniwo projektu to klub producentów, prowadzony według hiszpańskiego modelu. Ściśle mówiąc chodzi o utworzenie kilku spółdzielni z rygorystycznymi warunkami dotyczącymi przystąpienia do nich. Członkowie tych kubów będą mieli dostęp do preferencyjnych cen wysokiej jakości materiału do sadzenia oraz do najnowszych technologii produkcji. No i w końcu ostatni etap, czyli ścisła kooperacja z handlem detalicznym.

Wystarczy skalkulować produkcję

O tym, iż Ukraina może zwiększyć komercyjną produkcję czosnku jest przekonany również Sergey Shish, dyrektor międzynarodowej firmy Euroshock, która jest liderem w zarządzaniu oraz sprzedaży materiału nasadzeniowego i sprzętu do uprawy towarowej czosnku. w tej chwili całkowita powierzchnia uprawy czosnku na Ukrainie wynosi około 400 hektarów. Aby ją rozwijać plantatorzy muszą dobrze skalkulować produkcję i mieć konkretne wyliczenia dotyczące uprawy i sprzedaży.

Na przykład obsada plantacji wynosi 350–380 tysięcy roślin. Pomnóż to przez minimalną masę główki, a dowiesz się, jaki mniej więcej plon czosnku uzyskasz. Najważniejsze, aby nie bać się inwestować pieniędzy w materiał nasadzeniowy. Na 1 hektar potrzeba około 12 tys. dolarów na materiał nasadzeniowy czosnku, podczas gdy na tę samą powierzchnię na nasiona kukurydzy lub słonecznika wystarczy wydać 200 dolarów. Rolników oszołamiają takie liczby, chociaż w tej chwili cena czosnku wynosi 150 UAH/kg (w przeliczeniu 15 zł/kg) — powiedział Sergey Shish w rozmowie z AgroPortal.ua.

Źródło: seeds.org.ua, east-fruit.com