Ustawa o aktywnym rolniku. Kto zyska, a kto wypadnie z dopłat?

Ustawa o aktywnym rolniku ma zmienić sposób przyznawania dopłat i skierować wsparcie do gospodarstw faktycznie prowadzących produkcję. Rząd zapowiada porządkowanie systemu oraz wzmocnienie pozycji rolników aktywnych zawodowo. Dlatego dziś najważniejsze staje się pytanie, kto automatycznie pozostanie w systemie, a kto będzie musiał udokumentować swoją działalność.

Dopłaty trafiają dziś do setek tysięcy gospodarstw, jednak od 2026 roku nie dla wszystkich zasady pozostaną takie same. Ustawa o aktywnym rolniku zmienia sposób patrzenia na to, kto faktycznie pracuje w rolnictwie, a kto tylko korzysta z systemu wsparcia. Dlatego wielu rolników już teraz sprawdza, czy nowe definicje nie wymuszą zmian w ich gospodarstwach.

Ustawa o aktywnym rolniku wchodzi w nową fazę

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy określanej jako ustawa o aktywnym rolniku, jednocześnie zatwierdzając zmiany w Planie Strategicznym WPR 2023–2027. Celem tych regulacji jest wzmocnienie gospodarstw, które faktycznie prowadzą działalność rolniczą, a nie jedynie korzystają z systemu płatności bezpośrednich.

Jednocześnie rząd podkreśla, iż nowe rozwiązania mają poprawić efektywność wykorzystania środków WPR, a także zwiększyć bezpieczeństwo i opłacalność produkcji rolnej. Dlatego ustawę powiązano z innymi zmianami, w tym ze wsparciem młodych rolników.

„Silny rolnik to aktywny rolnik” – mówi minister

„Ustawą o Aktywnym Rolniku mówimy TAK dla bezpieczeństwa i większej opłacalności produkcji” – podkreśla minister rolnictwa Stefan Krajewski, odnosząc się do obaw rolników związanych m.in. z umową Mercosur.

Ta wypowiedź wyznacza kierunek całej regulacji. Rząd łączy definicję aktywnego rolnika nie tylko z dopłatami, ale również z bezpieczeństwem rynku i odpornością gospodarstw na presję zewnętrzną. Dlatego ustawa ma premiować tych, którzy faktycznie produkują i ponoszą koszty działalności, a nie jedynie formalnie posiadają grunty.

Kto zostanie uznany za aktywnego rolnika?

Jak podaje MRiRW, zgodnie z założeniami ustawy, część rolników automatycznie zostanie uznana za aktywnych zawodowo. Dotyczy to przede wszystkim gospodarstw które:

• posiadają zwierzęta,
• korzystają z wybranych płatności bezpośrednich,
• realizują wsparcie inwestycyjne w ramach WPR.

Natomiast pozostali rolnicy będą musieli udokumentować aktywność zawodową, wykazując ponoszone koszty działalności rolniczej lub przychody ze sprzedaży produktów rolnych. Tym samym ustawodawca przesuwa ciężar wsparcia w stronę realnej produkcji, a nie samego posiadania gruntów.

Małe gospodarstwa z okresem przejściowym

Jednocześnie w ustawie o aktywnym rolniku przewidziano rozwiązania przejściowe. W 2026 roku około 600 tys. małych gospodarstw zostanie objętych uproszczonym systemem, który pozwoli im przygotować się do nowych zasad.

Co istotne, rolnicy, którzy w 2025 roku otrzymają płatności bezpośrednie nieprzekraczające równowartości 1125 euro, czyli odpowiadające gospodarstwom do 5 ha, w 2026 roku przez cały czas będą automatycznie uznani za aktywnych rolników. To oznacza, iż nie muszą oni dokumentować kosztów ani przychodów, co ma ograniczyć presję administracyjną.

Kto może wypaść z systemu dopłat?

Zmiany najbardziej odczują gospodarstwa, które nie prowadzą realnej produkcji, a jednocześnie korzystają z dopłat. Ponieważ nowe przepisy wymagają wykazania aktywności, część podmiotów będzie musiała podjąć decyzję: albo dostosować się do zasad, albo liczyć się z utratą dopłat.

Dlatego ustawa o aktywnym rolniku porządkuje system, ale jednocześnie wprowadza jasny sygnał, iż dopłaty mają trafiać do gospodarstw faktycznie ponoszących koszty i ryzyko produkcji.

Kto zyska na ustawie o aktywnym rolniku?

Najwięcej na ustawie o aktywnym rolniku mogą zyskać:

• gospodarstwa produkcyjne,
• rolnicy utrzymujący zwierzęta,
• młodzi rolnicy wchodzący w zawód.

Równolegle do ustawy rząd zapowiedział zwiększenie premii dla młodych rolników do 300 tys. zł. Natomiast w przypadku rozpoczęcia produkcji zwierzęcej dodatkowe wsparcie w wysokości 100 tys. zł. Tym samym zmiany wpisują się w szerszy cel WPR po 2027 roku, jakim jest zmiana pokoleniowa na wsi.

Nastroje rolników: ostrożność i niepewność

Chociaż ustawa o aktywnym rolniku ma wzmacniać rolników którzy rzeczywiście prowadzą produkcję rolniczą, w środowisku rolniczym pojawia się ostrożność. Rolnicy analizują, czy nowe definicje nie przełożą się na dodatkowe obowiązki dokumentacyjne, zwłaszcza w gospodarstwach mniejszych lub mieszanych.

Jednocześnie wielu gospodarzy wskazuje, iż jasne kryteria mogą ograniczyć patologie systemu dopłat. Dlatego obawy mieszają się z oczekiwaniem, iż środki WPR będą trafiać do tych, którzy faktycznie produkują żywność.

Co oznacza ustawa o aktywnym rolniku dla gospodarstw?

Ustawa o aktywnym rolniku nie zmienia wszystkiego od razu, jednak wyznacza kierunek. Od 2026 roku coraz większe znaczenie będzie miało to, czy gospodarstwo rzeczywiście prowadzi działalność rolniczą, a nie tylko spełnia formalne warunki.

Dlatego już teraz warto sprawdzić:

• z jakich płatności gospodarstwo korzysta,
• czy spełnia kryteria automatycznego uznania,
• jakie dokumenty mogą być potrzebne w kolejnych latach.

To nie jest jedynie zmiana definicji, ale sygnał, w jaką stronę zmierza system dopłat w Polsce i w całej Unii Europejskiej. Co ważne, nowe przepisy mają wejść w życie 15 marca 2026 roku.

Ustawa o aktywnym rolniku wyznacza kierunek, jednak najważniejsze decyzje zapadną w 2026 roku. Dlatego zanim gospodarstwo zacznie przygotowania do nowych zasad, warto sprawdzić, jak resort rolnictwa planuje je złagodzić: Aktywny rolnik 2026 — MRiRW luzuje przepisy. Rolnicy odetchną z ulgą?

Źródło: MRiRW; KPRM; Facebook

FAQ: Ustawa o aktywnym rolniku. Kto zyska, a kto wypada z dopłat?

Kto zostanie automatycznie uznany za aktywnego rolnika?

Automatycznie uznani za aktywnych rolników zostaną właściciele gospodarstw, które posiadają zwierzęta, korzystają z wybranych płatności bezpośrednich lub realizują wsparcie inwestycyjne w ramach WPR.

Jakie zmiany wprowadza ustawa o aktywnym rolniku?

Ustawa wprowadza nowe definicje aktywnego rolnika, co oznacza, iż wsparcie będzie trafiać do gospodarstw faktycznie prowadzących działalność rolniczą, a nie tylko korzystających z systemu dopłat.

Kto może wypaść z systemu dopłat?

Z systemu dopłat mogą wypaść gospodarstwa, które nie prowadzą realnej produkcji i nie będą w stanie udokumentować swojej aktywności zawodowej, co jest wymagane przez nowe przepisy.

Jakie wsparcie otrzymają młodzi rolnicy?

Młodzi rolnicy mogą liczyć na zwiększenie premii do 300 tys. zł, a dodatkowe wsparcie w wysokości 100 tys. zł otrzymają przy rozpoczęciu produkcji zwierzęcej.

Co powinni zrobić rolnicy przed wdrożeniem nowych zasad w 2026 roku?

Rolnicy powinni sprawdzić, z jakich płatności korzystają, czy spełniają kryteria automatycznego uznania oraz jakie dokumenty mogą być potrzebne w kolejnych latach.