Wakacyjne wypady kolejowe – zabytkowa kolejka wąskotorowa w Rudach

Trwa okres wakacyjny, pociechy w domu domagają się atrakcji w postaci mniej lub bardziej zorganizowanych wyjazdów, obozów i kolonii, którymi można się pochwalić przed znajomymi na instagramie i facebooku. Nic tak jednak nie zapewnia dzieciom dobrych wspomnień, jak wspólne wypady z rodzicami lub dziadkami i to niekoniecznie w egzotyczne krainy. Zamiast narzekać na „czasy” i „internety” warto młodemu człowiekowi pokazać ciekawe, alternatywne sposoby spędzania wolnego czasu. „Cudze chwalicie, swego nie znacie, sami nie wiecie, co posiadacie” – stare porzekadło, a jakie mądre przesłanie.

Leżące na trasie między Raciborzem, a Rybnikiem w województwie śląskim – Rudy Wielkie to atrakcyjne miejsce na letni (i nie tylko) wypad. Zwykle turyści przyjeżdżają tu, by zobaczyć Zespół Pałacowo-Klasztorny, z pocysterskim opactwem i przepięknym parkiem, ale Zabytkowa Stacja Kolejki w Rudach może okazać się dla milusińskich zdecydowanie ciekawszym do zwiedzania miejscem.

Pierwszy odcinek kolejki wąskotorowej został tu uruchomiony w 1899 roku i prowadził z Gliwic przez Nieborowice, w 1901 roku koleją można było dojechać już do Paproci, a później do Markowic Raciborskich, ostatni etap trasy tj. do Plani (dzielnicy Raciborza) uruchomiono w 1903 roku. Całość liczyła 51 kilometrów. Była to niezwykle sprawna komunikacyjnie linia, jeździło nią rocznie choćby do miliona osób, rekordowym rokiem był 1954, kiedy to kolejka Gliwice – Raciborz przewiozła blisko 2 miliony pasażerów. Ostatnim rokiem regularnego ruchu był 1991. Od marca 1993 roku cała linia została wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków i jest chroniona prawem. Tyle historia.

Dziś z całej linii pozostał jedynie odcinek ze Stanicy przez Rudy Wielkie do stacji Rybnik Stodoły, a sama Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach stała się niezwykle ciekawym punktem Szlaku Zabytków Techniki województwa śląskiego oraz Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego ERIH. Od stycznia 1994 można zwiedzać stację i obiekty przy niej się znajdujące. Można też oczywiście przejechać się kolejką wąskotorową. Do wyboru są dwie trasy, bilet wykupuje się w obie strony, tj. Rudy – Rybnik Stodoły – Rudy (trakcja parowa i spalinowa) lub Rudy – Stanica – Rudy (trakcja spalinowa). Trasy choć krótkie i miejscami choćby malownicze (można np. oglądać Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Rud Wielkich), nie są główną atrakcją, prawdziwą frajdę daje sama jazda zabytkowym pojazdem. Największy ruch panuje tu latem, w lipcu i sierpniu (oprócz poniedziałków) przy sprzyjającej aurze, odchodzi zgodnie z rozkładem jazdy kilka składów dziennie (pod warunkiem, iż zbierze się min. 10-osobowa grupa dorosłych).

Centrum tej lokalnej atrakcji jest dosłownie i w przenośni stacja w Rudach, sprawnie i prężnie prowadzona od 2017 roku przez Gminny Ośrodek Turystyki i Promocji w Rudach. Od początku stacja w Rudach Wielkich była największą na całej linii, to tu były warsztaty naprawcze, tory postojowe, czy tory do obracania parowozów. Rudy znajdowały się po prostu mniej więcej w połowie trasy. Z dawnych oryginalnych budynków kilka dziś pozostało. Budynek dworcowy nie zachował się (jedynie piwnice są oryginalne), przyczyniły się do tego zniszczenia wojenne, brak należytej konserwacji, czy dość niechlujnie wykonywane remonty. Ostał się natomiast budynek lokomotywowni, stara wagonownia zaś została rozebrana w 1969 roku.

Działa tu muzeum kolejowe – rodzaj skansenu, zgromadzono kilka naprawdę ciekawych obiektów – lokomotyw i wagonów. Mogą one zainteresować niejednego pasjonata kolei, gdyż niektóre z nich są unikatowe – jak np. najstarszy na świecie sprawny elektrowóz wąskotorowy Simensa, wyprodukowany w 1896 roku. Wiele pojazdów jest już mocno zniszczonych, jednak pokryte szlachetną patyną (i rdzą), pozostają i tak fotogenicznymi obiektami, zresztą w miarę możliwości przywracane są one do sprawności. A możliwość zorganizowania sesji fotograficznych jest częścią oferty turystycznej Stacji.

Atrakcji jest więcej, można przejechać się drezyną, zwiedzić z przewodnikiem lokomotywownię, czy też przydworcową kuźnię. Znaleźć w niej można wyjątkowe eksponaty rzemiosła kowalskiego. W letnie weekendy kuźnia staje się w pełni działającą pracownią tradycyjnego kowala, którego można oglądać przy pracy, a choćby w tej pracy uczestniczyć.

Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach tętni życiem nie tylko w okresie wiosenno-letnim, prowadzący GOTiP zapewniają okolicznościowe i stałe imprezy dla dzieci, młodzieży i dorosłych takie jak czytanie bajek, topienie Marzanny, Mikołajki, przejazd z duchami, leśny survival, „Sherlock Holmes” na wąskim torze, ognisko z pieczeniem kiełbasek, czy Święto Pieczonego Ziemniaka. Stałym punktem każdego wydarzenia jest przejazd zabytkową kolejką, każdorazowo wzbogacany o tematyczne atrakcje.

Warto zatem odwiedzić Rudy Wielkie, nie tylko w wakacje.

Fot. JBCrew