Ambitne cele dekarbonizacyjne Unii Europejskiej przekształcają przemysł na całym kontynencie, a sektor motoryzacyjny znajduje się na czele tych zmian. Podczas gdy politycy chwalą korzyści wynikające z zielonych miejsc pracy, regiony produkujące samochody stoją przed trudnym zadaniem zarządzania tą transformacją bez niszczenia lokalnych gospodarek.

Niedawna konferencja Komitetu Regionów (CoR) w Brukseli (która odbyła się 22 maja) podkreśliła najważniejsze problemy, z jakimi borykają się te regiony oraz strategie, które muszą zastosować, aby przetrwać tę bardzo trudną podróż w sektorze. Przemysł motoryzacyjny jest filarem europejskiej gospodarki. Przyczynia się do ponad 7 procent PKB UE i zatrudnia około 13,8 miliona osób. Sektor ten nie tylko zapewnia bezpośrednie zatrudnienie, ale również tworzy znaczące efekty mnożnikowe w pokrewnych branżach, takich jak dostawcy części, usług i materiałów.

“Przemysł motoryzacyjny generuje ponad 7% PKB UE, a około 13,8 miliona osób w nim pracuje, tworząc ważne efekty multiplikacyjne w przemyśle dostawczym” – wyjaśnił Emil Boc, przewodniczący Komisji CoR ds. Polityki spójności terytorialnej i budżetu UE, a także burmistrz rumuńskiego miasta Cluj-Napoca.

Wpływ Dekarbonizacji

Polityka dekarbonizacji jest napędzana koniecznością walki ze zmianami klimatycznymi i ma zrewolucjonizować przemysł motoryzacyjny. Jednak ta transformacja jest pełna wielu wyzwań. Producenci samochodów, zwłaszcza ci produkujący pojazdy z silnikami spalinowymi, będą musieli zmierzyć się ze zmniejszonym popytem, gdy pojazdy elektryczne (EV) staną się normą. Ta zmiana może prowadzić do znacznych strat miejsc pracy w regionach silnie uzależnionych od produkcji samochodów, pogłębiając nierówności gospodarcze w UE. Konferencja CoR podkreśliła potrzebę zrównoważonego podejścia, które łagodzi negatywne skutki dla regionów produkujących samochody, jednocześnie realizując cele środowiskowe. Regiony takie jak Badenia-Wirtembergia w Niemczech, Katalonia w Hiszpanii i Piemont we Włoszech, które są integralną częścią europejskiego krajobrazu motoryzacyjnego, muszą teraz ponownie ocenić swoje modele gospodarcze, aby pozostać konkurencyjnymi w bardziej ekologicznym środowisku. ​​Sojusz Regionów o Rozwiniętym Przemyśle Motoryzacyjnym obejmujący 36 regionów odgrywa kluczową rolę w tej transformacji. Grupa opowiada się za politykami wspierającymi transformację sektora motoryzacyjnego, jednocześnie chroniąc miejsca pracy i gospodarki regionalne. Cele Sojuszu obejmują zabezpieczenie funduszy UE na innowacje, wspieranie programów przekwalifikowania siły roboczej oraz promowanie współpracy między przemysłem, rządem i instytucjami edukacyjnymi.

Strategie dla Płynnego Przejścia

Zaproponowano kilka strategii zapewniających płynne przejście dla regionów produkujących samochody:

• Inwestycje w badania i rozwój (R&D)

Inwestowanie w badania i rozwój jest najważniejsze dla opracowywania nowych technologii, które mogą uczynić EV bardziej przystępnymi cenowo i wydajnymi. UE może wspierać te wysiłki poprzez dotacje i zachęty mające na celu promowanie innowacji w zielonych technologiach.

• Przekwalifikowanie i edukacja siły roboczej

Aby przeciwdziałać potencjalnym stratom miejsc pracy, konieczne są kompleksowe programy przekwalifikowania. Programy te powinny koncentrować się na wyposażaniu pracowników w umiejętności niezbędne do nowych ról w zielonej gospodarce, takich jak produkcja EV, konserwacja i technologia akumulatorowa.

• Rozwój infrastruktury.

Budowa niezbędnej infrastruktury dla EV, w tym stacji ładowania i zakładów recyklingu akumulatorów, jest kluczowa. Rozwój ten nie tylko wspiera przyjęcie EV, ale także tworzy nowe miejsca pracy w budownictwie, konserwacji i eksploatacji.

• Partnerstwa publiczno-prywatne

Współpraca między sektorem publicznym a prywatnymi firmami może napędzać innowacje i inwestycje. Partnerstwa publiczno-prywatne mogą ułatwiać realizację dużych projektów, których poszczególne podmioty mogłyby nie być w stanie zrealizować samodzielnie.

• Dywersyfikacja regionalna

Zachęcanie do dywersyfikacji gospodarczej w regionach produkujących samochody może zmniejszyć zależność od jednego sektora. Rozwój takich sektorów jak odnawialne źródła energii, zaawansowana produkcja i technologie cyfrowe może zapewnić alternatywne możliwości zatrudnienia i stabilizować gospodarki regionalne.

Rola UE we Wspieraniu Transformacji

Unia Europejska odgrywa kluczową rolę w wspieraniu regionów produkujących samochody podczas tej transformacji. Instrumenty finansowe (np. Fundusz Sprawiedliwej Transformacji i Horyzont Europa) mogą zapewnić niezbędne zasoby dla regionów, aby mogły się innowować i dostosowywać. Ponadto polityki UE powinny dążyć do stworzenia równych warunków konkurencji, które zachęcają do konkurencji i zapobiegają monopolom rynkowym.

UE musi również ułatwiać dialog i współpracę między państwami członkowskimi w celu dzielenia się najlepszymi praktykami i koordynowania wysiłków. Dzięki wspólnemu podejściu UE może zapewnić, iż żaden region nie zostanie pominięty w procesie przejścia do zielonej gospodarki.

Sprawiedliwa transformacja w przemyśle motoryzacyjnym

Partie centrowe coraz częściej podkreślają nowe możliwości gospodarcze i zatrudnienia wynikające z dążenia kontynentu do dekarbonizacji. Jednakże, transformacja ta niesie za sobą zarówno szanse, jak i zagrożenia, zwłaszcza dla europejskich producentów samochodów. Przejście od silników spalinowych do pojazdów elektrycznych oznacza głęboką przemianę dla branży, która ma daleko idące konsekwencje dla zatrudnienia i praktyk przemysłowych.

Przez dekady europejscy producenci samochodów doskonalili technologię silników spalinowych. Jednak pojawienie się bezemisyjnych pojazdów elektrycznych, które nie wymagają tej technologii, stanowi ogromne wyzwanie. Pojazdy elektryczne opierają się bowiem na bateriach, a w tym sektorze globalni konkurenci, zwłaszcza Chiny, osiągnęli silną pozycję.

Sprzeciw wobec zakazu silników spalinowych w Europie

W Europie istnieje sprzeciw wobec planów zakazu sprzedaży aut z silnikami spalinowymi po 2035 roku. Niemiecki minister transportu Volker Wissing wyraził sprzeciw wobec tego zakazu, argumentując, iż Komisja Europejska nie przedstawiła jeszcze uzupełniającego projektu nowych przepisów. Wissing zastanawiał się, w jaki sposób auta osobowe i dostawcze napędzane paliwami neutralnymi dla klimatu mogłyby być przez cały czas rejestrowane w Unii po 2035 roku. Nie tylko Niemcy są zadowolone z opóźnienia głosowania, ale również Włochy. Matteo Salvini (włoski wicepremier i minister transportu) z zadowoleniem przyjął opóźnienie głosowania. Oprócz Niemiec, sprzeciw wobec planów wyraziły ostatnio między innymi Włochy, Polska i Bułgaria.

Unia Europejska (UE) dąży do bardziej zrównoważonej przyszłości, jej ambitne plany obejmują de facto zakaz sprzedaży nowych pojazdów z silnikami spalinowymi, który ma wejść w życie od 2035 roku. Jednakże ta transformacja w kierunku wyłącznie pojazdów elektrycznych (EV) nie jest powszechnie akceptowana we wszystkich regionach. Szczególnie w części Włoch rośnie opór, ponieważ producenci wyrażają bardzo duże obawy dotyczące społeczno-ekonomicznych skutków takiej zmiany.

Stanowisko Komisji Europejskiej

Podczas finalizowania planu wycofania silników spalinowych Komisja Europejska poczyniła pewne ustępstwa. Ostatnim żądaniem Niemiec była zgoda na to, by pojazdy z silnikami spalinowymi mogły być używane po 2035 roku, jeżeli będą napędzane wyłącznie paliwami neutralnymi pod względem emisji CO2. Jednak wniosek Włoch o podobne wyjątki dla biopaliw został odrzucony. Decyzja Komisji Europejskiej opiera się na jej ocenie, iż biopaliwa nie są w pełni neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla. Choć biopaliwa oferują pewne korzyści środowiskowe w porównaniu do tradycyjnych paliw kopalnych, ich produkcja i użytkowanie przez cały czas generują emisje węglowe. Odrzucenie wniosku Włoch podkreśla determinację Komisji w dążeniu do osiągnięcia zerowej emisji netto oraz jej przekonanie, iż elektryfikacja transportu jest najbardziej realną ścieżką do tego celu. Aby złagodzić finansowy wpływ na najbardziej wrażliwe grupy UE mogłaby rozważyć wprowadzenie dotacji lub programów motywacyjnych, które uczynią pojazdy elektryczne bardziej przystępnymi cenowo. Inwestowanie w rozwój solidnej infrastruktury ładowania, szczególnie na obszarach wiejskich i ekonomicznie zaniedbanych, pomogłoby ułatwić transformację.

W przypadku regionów silnie uzależnionych od przemysłu motoryzacyjnego, UE mogłaby wspierać podnoszenie kwalifikacji pracowników oraz rozwój nowych branż, aby zapewnić alternatywne możliwości zatrudnienia. Takie podejście pomogłoby złagodzić gospodarcze skutki i zapewnić płynniejsze przejście.

Firmy, które nie traktują poważnie dekarbonizacji, przestaną istnieć