8 godzin temu
Zawartość żelaza przyswajalnego dla roślin w glebie najczęściej jest niewystarczająca. Wyjaśniamy jakie gatunki są wrażliwe na niedobór żelaza i kiedy dokarmiać tym składnikiem.
Zawartość żelaza (Fe) w warstwie ornej gleby jest duża, w skrajnych przypadkach dochodzi do 10 proc. Natomiast jego zawartość w roztworze glebowym i kompleksie sorpcyjnym, a więc przyswajalnego dla roślin, jest zwykle mała i zależy w decydującym stopniu od pH gleby.
W glebach obojętnych i alkalicznych (pH powyżej 6,5) występuje zwykle niedobór przyswajalnych form Fe. Z kolei w glebach kwaśnych (pH poniżej 6, a zwłaszcza poniżej 5) dostępne dla roślin żelazo występuje w dużych, niekiedy nadmiernych ilościach.
Żelazo jest pobierane przez rośliny w formie dwuwartościowego kationu Fe2+ lub (najlepiej) w postaci połączeń chelatowych tego składnika, które w warunkach glebowych są dominującą formą przyswajalnego żelaza.
Funkcje fizjologiczne żelaza w roślinie
- Stymuluje powstawanie zielonego barwnika roślin (chlorofilu),
- Bierze udział w procesach oksydacyjno-redukcyjnych podczas fotosyntezy i oddychania,
- Uczestniczy w redukcji pobranych z gleby azotanów do aminokwasów i białek roślinnych,
- Bierze udział w przemieszczaniu pobranych składników pokarmowych z gleby i wytworzonych w liściach asymilatów.
Zapotrzebowanie roślin na żelazo jest duże
Spośród mikroelementów Fe (także Mn) pobierane jest przez rośliny w największych ilościach, zwykle od 500 do 1000 g, a wyjątkowo ponad 2 kg/ha. Pierwiastek ten jest niezbędny w dwóch podstawowych procesach życiowych rośliny: fotosyntezie (głównie tworzeniu chlorofilu) i oddychaniu.
Najwięcej żelaza zawierają zielone części roślin (zwykle 200-500 mg Fe/kg ich suchej masy), choć w przypadku roślin żelazo lubnych (np. w liściach szpinaku, sałaty, pokrzywy) i wysokiej zawartości przyswajalnych form w glebie, jego koncentracja może dochodzić do 2000 mg Fe.
Objawy niedoboru żelaza
Niedobór żelaza widoczny jest w postaci chlorozy najmłodszych liści. Żelazo, podobnie jak inne mikroelementy, w przypadku jego niedoboru, jest słabo przemieszczane z części starszych do młodszych rośliny, głównie liści.
Stąd objawy jego niedoboru występują w pierwszej kolejności na najmłodszych (wierzchołkowych) częściach rośliny, głównie liściach. Charakterystycznym symptomem niedoboru Fe jest chloroza tych liści, spowodowana zahamowaniem syntezy chlorofilu.
U większości roślin chloroza obejmuje powierzchnię między nerwami liści, w wyniku czego zielone nerwy wyraźnie kontrastują z jasnozieloną lub żółtą, niekiedy białą barwą blaszki liściowej.
Przyczyny niedoboru żelaza w roślinach
Niedostatek Fe występuje częściej na drzewach i krzewach owocowych (głównie malinach, gruszach i czereśniach), niż roślinach uprawy polowej (głównie truskawkach, szpinaku i sałacie).
Czynnikiem ograniczającym pobieranie Fe może być nie tylko wysokie pH gleby, ale także jej duża zasobność w fosfor lub wysokie dawki tego składnika, a także wysoka zasobność gleby w Mn i Zn, które w wyniku antagonizmu z Fe, utrudniają jego pobieranie z gleby.
Słabiej jest też przyswajane w warunkach ekstremalnie niskich lub wysokich temperatur, jak też z gleb zalanych wodą (po obfitych opadach) lub z topniejącego śniegu.
Nawożenie żelazem
Żelazo, podobnie jak inne mikroelementy powinno być aplikowane dolistnie, a więc w trakcie wegetacji roślin, by zwiększyć jego przyswajalność i jak najszybciej dostarczyć do odpowiednich tkanek i komórek rośliny.
W przypadku tego mikroelementu istotny jest też fakt, iż Fe jest znacznie lepiej przyswajane po naniesieniu na liście, przy kwaśnym pH roztworu cieczy roboczej (poniżej 6). Dlatego przygotowywany roztwór nawozów dolistnych, zawierający większą koncentrację Fe, również B w postaci boroetanoloaminy (silnie podwyższa pH roztworu), należy zakwasić kwaskiem cytrynowym lub specjalistycznymi nawozami, które oferowane są przez firmy nawozowe.
Dolistne nawozy wieloskładnikowe zawierają zwykle zbyt małe ilości Fe (także innych mikroelementów), dla zaspokojenia potrzeb pokarmowych roślin w ten i inne składniki. Dlatego wskazany jest dodatek nawozów pojedynczych, o większej zawartości schelatowanych form tego składnika lub Fe skompleksowanego z aminokwasem – glicyną.
Podczas dokarmiania dolistnego, należy mieć na uwadze fakt, iż lepsze efekty plonotwórcze uzyskuje się zwykle przy 3-4 krotnym oprysku (przeciętnie co 10 dni), niż w jednej skoncentrowanej dawce.
W ofercie są też m.in. specjalistyczne nawozy, ze zwiększoną koncentracją Fe (zwykle kilka procent), które po doglebowej lub dolistnej aplikacji, zwalczają niepożądany mech, występujący często na trawnikach, boiskach, działkach oraz innych miejscach, zwykle zacienionych.
