6 godzin temu
Rolnik, który planuje przechowywanie ziemniaków przez kilka miesięcy, powinien rozpocząć od precyzyjnego określenia adekwatnego terminu wykopków. Optymalny moment przypada wtedy, gdy skórka bulwy jest już w pełni dojrzała i odporna na uszkodzenia mechaniczne. Tę gotowość łatwo sprawdzić, pocierając ziemniaka palcami – o ile skórka nie odchodzi, bulwa nadaje się do przechowywania. Zbyt wczesne wykopki powodują, iż plon nie osiąga maksymalnej trwałości, a zbyt późne, zwłaszcza w warunkach wilgotnej gleby, zwiększają ryzyko porażenia rizoktoniozą czy parchem.
Wstępna obróbka po zbiorze
Ziemniaki wyjęte z gleby wymagają kilkudniowego okresu dosuszania i gojenia ran. Najlepsze efekty uzyskuje się, umieszczając plon w przewiewnym miejscu o temperaturze około 15–18°C i wilgotności powietrza na poziomie 85–90%. W tym czasie bulwy wytwarzają warstwę korkową, która zamyka mikrouszkodzenia, co ogranicza ryzyko infekcji. W praktyce gospodarstw rolnych często stosuje się specjalne komory dosuszające z wymuszonym obiegiem powietrza.
Selekcja i odrzut bulw nienadających się do przechowywania
W każdym gospodarstwie rolnym ważne jest staranne sortowanie. Bulwy porażone zarazą ziemniaczaną, mokrą zgnilizną czy z uszkodzeniami mechanicznymi należy oddzielić i przeznaczyć na paszę lub szybkie zużycie. choćby niewielka ilość chorych ziemniaków w pryzmie może zainicjować procesy gnilne w całej partii. Wysokowydajne linie sortownicze pozwalają na dokładne oddzielenie frakcji przeznaczonych do konsumpcji, przemysłu oraz przechowywania długoterminowego.
Wybór odpowiedniego obiektu przechowalniczego
Rolnik ma do dyspozycji kilka rozwiązań:
- przechowalnie skrzyniowe – pozwalają na łatwe przemieszczanie i kontrolę jakości plonu,
- pryzmy polowe zabezpieczone słomą i folią – tańsze rozwiązanie, choć mniej stabilne pod względem mikroklimatu,
- nowoczesne przechowalnie z kontrolą atmosfery – umożliwiają regulację temperatury, wilgotności i składu gazowego, co wydłuża okres składowania.
Wybór technologii zależy od wielkości gospodarstwa, nakładów inwestycyjnych oraz przeznaczenia plonu.
Temperatura i wilgotność jako najważniejsze parametry
Dla odmian jadalnych optymalna temperatura składowania wynosi 3–5°C, natomiast dla przemysłowych (np. przeznaczonych do produkcji frytek czy chipsów) zaleca się nieco wyższą, około 6–8°C, aby ograniczyć nadmierne gromadzenie cukrów redukujących. Wilgotność względna powietrza powinna utrzymywać się w granicach 90–95%. Zbyt suche powietrze prowadzi do więdnięcia i utraty masy, natomiast zbyt wilgotne sprzyja rozwojowi chorób przechowalniczych.
Wentylacja i obieg powietrza
W profesjonalnych przechowalniach ziemniaki są przechowywane w systemach umożliwiających regularny przepływ powietrza przez całą masę bulw. Równomierne chłodzenie i osuszanie pozwala utrzymać stabilne warunki i minimalizuje ryzyko rozwoju ognisk gnicia. W praktyce stosuje się kanały wentylacyjne podłogowe lub wentylatory czołowe w przypadku skrzyniopalet.
Kontrola stanu zdrowotnego plonu
Rolnik powinien systematycznie monitorować kondycję przechowywanego plonu. Obejmuje to zarówno kontrolę parametrów mikroklimatu, jak i wizualne sprawdzanie losowo wybranych skrzyń lub partii. Szybka reakcja na pojawienie się ognisk chorób – np. poprzez mechaniczne usunięcie porażonych bulw lub korektę temperatury – pozwala ograniczyć straty.
Znaczenie odmiany w przechowywaniu
Nie wszystkie odmiany ziemniaka nadają się do długiego przechowywania. Rolnik powinien zwrócić uwagę na cechy takie jak odporność na choroby przechowalnicze, podatność na uszkodzenia mechaniczne oraz tempo kiełkowania. Odmiany przemysłowe najczęściej mają dłuższą trwałość, podczas gdy niektóre odmiany wczesne są mało przydatne do magazynowania w przechowalniach powyżej kilku miesięcy.
Ograniczanie kiełkowania
W długotrwałym przechowywaniu problemem jest przedwczesne kiełkowanie bulw. W nowoczesnych gospodarstwach stosuje się preparaty oparte na naturalnych olejkach (np. olejek miętowy) lub inne środki hamujące rozwój pędów. Ważne jest także utrzymywanie stabilnej, niskiej temperatury – każdy wzrost o 1°C przyspiesza proces kiełkowania.
Aspekty ekonomiczne i organizacyjne
Przechowywanie ziemniaków to nie tylko technologia, ale również kalkulacja kosztów energii, nakładów inwestycyjnych i potencjalnych strat. Rolnik powinien dostosować system przechowalniczy do skali produkcji i planowanego zbytu. W praktyce oznacza to, iż gospodarstwa ukierunkowane na sprzedaż ziemniaków przemysłowych inwestują w nowoczesne przechowalnie z kontrolowaną atmosferą, natomiast mniejsze gospodarstwa jadalne korzystają często z tańszych rozwiązań, jak skrzynie wentylowane w prostych magazynach.
Rola higieny w przechowalni
Ostatnim, ale niezwykle istotnym elementem jest higiena obiektu. Przed każdorazowym zasypaniem przechowalni należy dokładnie oczyścić i zdezynfekować powierzchnie, usunąć resztki z poprzedniego sezonu oraz sprawdzić sprawność systemów wentylacyjnych. Tylko w takich warunkach możliwe jest bezpieczne przechowanie plonu przez kilka miesięcy bez strat jakościowych i ilościowych.
