MRiRW: uproszczenia w normach GAEC 6, GAEC 8 i TUZ

Na uproszczenia w normach GAEC zdecydował się polski resort rolnictwa, który przygotował projekt rozporządzenia w tej sprawie. Jakie zmiany wprowadzi to rozporządzenie?

Uproszczenia w normach GAEC to odpowiedź na wystąpienie środowisk rolniczych, które uważają, iż w dotychczasowej formie stanowią one nadmierne obciążenie. Dlatego KRIR wysłała apel do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w tej sprawie. Jaka była odpowiedź resortu rolnictwa?

Dlaczego wprowadzono normy GAEC?

W przekazanej przez resort rolnictwa odpowiedzi znalazła się informacja, iż normy GAEC wdrożono na podstawie przepisów unijnych. A konkretnie było to rozporządzenie (UE) 2021/2115 (1). Zgodnie z nim państwa członkowskie, które wdrażają normy GAEC, muszą uwzględnić zarówno określające je unijne ramy prawne, jak i uwarunkowania krajowe. Mają one dotyczyć w szczególności gleby, klimatu i systemów rolniczych.

Dlatego normy GAEC, choć bazują na tych samych przepisach unijnych, nie są jednakowo wdrażane dla wszystkich rolników w Unii Europejskiej. Dostosowuje się je do warunków w danym kraju.

Jednakże wyjątkiem od tej zasady jest norma GAEC 8. Jej wymogi określono w przepisach unijnych w sposób szczegółowy, który obowiązuje bezpośrednio państwa członkowskie.

Jakie będą uproszczenia w normach GAEC?

MRiRW po doświadczeniach z pierwszego roku wdrażania PS WPR 2023–2027 zauważyło, iż będą potrzebne pewne zmiany i uproszczenia w normach GAEC. W przypadku normy GAEC 6 resort rolnictwa poinformował, iż w tej chwili realizowane są prace nad kolejnym projektem zmian w PS WPR. Dotyczą one m.in. doprecyzowania wymagań normy GAEC 6. Obejmie to wprowadzenie drugiego terminu utrzymania okrywy glebowej dla upraw wcześnie zbieranych z pola. Ponadto będą to wyłączenia z wdrażania wymagań normy w przypadku upraw późno zbieranych z pola. Jednakże wprowadzenie powyższych zmian wymaga zgody Komisji Europejskiej.

A jakie uproszczenia będą w normie GAEC 8?

W przypadku normy GAEC 8 w roku 2023 dokonano derogacji od stosowania tej normy, tzn. umożliwiono produkcję na ugorach. Podjęto tę decyzję, biorąc pod uwagę trudną sytuację, w tym wojnę w Ukrainie.

Jednakże z powyższych powodów Polska i inne państwa członkowskie dążyły do zniesienia obowiązku ugorowania gruntu również w 2024 r. Niezależne kroki w tej sprawie podjął minister rolnictwa, który wystosował list do Janusza Wojciechowskiego, unijnego komisarza rolnictwa. Zwrócił się on o niezwłoczne podjęcie kroków prawnych w celu ponownego ustanowienia derogacji od stosowania normy GAEC 8.

Jakiej odpowiedzi na uproszczenia udzieliła KE

KE zaproponowała pewnego rodzaju uproszczenie. Objęły one przeznaczenie 7% gruntów ornych na:

• grunty ugorowane,
• rośliny wiążące azot,
• lub międzyplony z zastosowaniem współczynnika 0,3.

Ponadto pozostawiono zakaz stosowania środków ochrony roślin.

Jednakże w kolejnej wersji projektu KE zaproponowała dalsze uproszczenia w normach GAEC. W przypadku GAEC 8 zakładają one zmniejszenie powierzchni gruntów ornych do 4%. Ponadto zniesiono współczynnik 0,3 dla międzyplonów. Ale utrzymano zakaz stosowania środków ochrony roślin. Rozporządzenie z tymi zmianami opublikowano 13 lutego 2024 r. w Dzienniku Urzędowym UE. Weszło ono w życie następnego dnia po opublikowaniu. Jednakże w czasie głosowania nad projektem tego rozporządzenia Polska głosowała przeciwko tej propozycji. Natomiast ma ona zamiar wystąpić o ustanowienie derogacji od GAEC 8. Ma to być całkowite odstąpienie od obowiązku przeznaczania 4% powierzchni na obszary lub elementy nieprodukcyjne.

A co z Trwałymi Użytkami Zielonymi?

Poza tematem, jakim są uproszczenia w normach GAEC, resort rolnictwa odpowiedział na wątpliwości związane z Trwałymi Użytkami Zielonymi (TUZ). W odniesieniu do zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych PROW 2014–2020 w dalszym ciągu ma zastosowanie definicja trwałego użytku zielonego, którą określa rozporządzenie 1307/2013. Zgodnie z nim TUZ obejmują użytki zielone i pastwiska trwałe. Ponadto oznaczają one grunty wykorzystywane do uprawy traw lub innych pastewnych roślin zielnych. Mogą one rozsiewać się naturalnie (samosiewne) lub być wysiewane. Gatunków tych nie obejmował płodozmian danego gospodarstwa rolnego przez okres co najmniej pięciu lat lub dłużej.

Jednocześnie w okresie realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014–2020 nie obowiązuje jedna zasada. Mianowicie taka, iż grunty orne (GO), na których nieprzerwanie przez okres 5 lat prowadzona była uprawa traw lub innych pastewnych roślin zielnych (w tym uprawa np. traw wieloletnich lub mieszanek traw wieloletnich z bobowatymi drobnonasiennymi), po 5 latach uprawy w plonie głównym takich upraw stają się trwałym użytkiem zielonym. Na czas realizowanego zobowiązania zasadę tę „zamraża się’.

Jednakże w przypadku zobowiązania rolnośrodowiskowo-klimatycznego PROW 2014–2020 w Pakiecie 1. Rolnictwo zrównoważone, areał z uprawą traw na gruntach ornych nie wlicza się do 5-letniego okresu, o którym mowa w ww. definicji TUZ. Przekształcenie go na TUZ nastąpi, o ile po zakończeniu realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego okres nieprzerwanej uprawy traw będzie trwał przez 5 lat.

Po więcej na temat aktualnych przepisów unijnych i krajowych zajrzyj tutaj.

Źródło: KRIR