20 godzin temu
Ważną rolę w kształtowaniu wielkości i struktury plonu bulw ziemniaka odgrywa zastosowane nawożenie mineralne. Ziemniak charakteryzuje się dużymi potrzebami pokarmowymi w stosunku do azotu, fosforu i potasu.
Szczególnie duże znaczenie w uprawie ziemniaka odgrywa dobre zaopatrzenie w potas. Należy przy tym podkreślić, iż podstawowym czynnikiem, który ogranicza dynamikę wzrostu biomasy ziemniaka jest niedobór azotu, jednakże głównym składnikiem wpływającym na transport asymilatów z liści do bulw jest potas.
Jaki stosunek składników nawozowych?
W nawożeniu ziemniaka istotną rolę odgrywają nie tylko dawki podstawowych makroelementów, ale także odpowiedni stosunek azotu do fosforu i do potasu, który zmienia się w zależności od poziomu nawożenia azotowego oraz kierunku użytkowania. Przy ustalaniu dawek na początku należy obliczyć dawkę azotu i dopiero na ich podstawie określić dawki fosforu i potasu.
Przy uprawie ziemniaka jadalnego należy stosować nawożenie N:P:K w stosunku 1:1:2-2,5, ewentualnie 1:1:1,5. Z kolei w uprawie ziemniaka skrobiowego, z przeznaczeniem dla krochmalnictwa, gorzelnictwa i suszarnictwa stosunek makroelementów zależy od dawki azotu.
Przy dawce azotu niższej od 100 kg na hektar proporcja zastosowanego nawożenia powinna wynosić 1:1:1,5, natomiast przy stosowaniu azotu w dawce wyższej niż 100 kg/ha powinna kształtować się na poziomie 1:1,2:1,2-1,3 (ewentualnie 1:1:1,2-1,3). Przy uprawie ziemniaka na glebach zasobnych w fosfor i potas dawki tych składników pokarmowych mogą być obniżone. Intensywność nawożenia fosforem i potasem zależy od dawki azotu, jak również od odmiany i kierunku użytkowania.
Jakie nawożenie fosforowe?
W uprawie ziemniaka nie można zaniedbać nawożenia fosforowego, ponieważ pierwiastek ten przyspiesza rozwój i dojrzewanie roślin oraz zwiększa odporność bulw na choroby i uszkodzenia mechaniczne, jak również poprawia ich adekwatności przechowalnicze. Fosfor jest szczególnie istotny we wczesnych fazach rozwojowych ziemniaka, gdyż może warunkować liczbę zawiązywanych bulw i ich wielkość.
Najlepszym nawozem fosforowym w uprawie ziemniaka jest superfosfat, który stosuje się jesienią. Jednakże na glebach kwaśnych lepsze efekty uzyskuje się stosując go w okresie wiosennym. Pomimo, iż w większości przypadków zastosowanie fosforu wiąże się ze wzrostem plonu bulw ziemniaka, to jednak nie zawsze skutkuje wzrostem części handlowej plonu. Niekiedy może dochodzić do wytworzenia większej ilości bulw małych.
Ile potasu potrzebuje ziemniak?
Ziemniak jest rośliną potasolubną, dlatego też jego zapotrzebowanie na ten makroskładnik jest najwyższe. Podczas swojego wzrostu ziemniak pobiera duże ilości potasu z gleby, niejednokrotnie przewyższające jego potrzeby pokarmowe.
W całkowitej akumulacji makroskładników w ziemniaku udział potasu jest największy stanowiąc około 40%. Ważne jest, iż tylko w warunkach optymalnego zaopatrzenia ziemniaka w potas akumulacja biomasy w bulwach zachodzi do końca wegetacji roślin, co wiąże się z uzyskaniem wyższego plonu, który charakteryzuje się lepszą jakością technologiczną.
Jest to o tyle ważne, iż struktura akumulacji składników pokarmowych w ziemniaku odzwierciedla jej stan w czasie zbioru, a więc w fazie dojrzałości technologicznej, kształtując się następująco: N : P2O5 : K2O : CaO : MgO : SO3 jak 1:0,33:1,56:0,33:0,29:0,23.
W okresie maksymalnej akumulacji potasu przez ziemniaka, który przypada na czas formowania bulw, nagromadzenie tego pierwiastka przekracza powyższą wartość o około 15 – 25%. Świadczy to o tym, iż rzeczywiste potrzeby ziemniaka w odniesieniu do potasu w stosunku do innych składników pokarmowych są jeszcze większe.
Jak ustalić optymalną dawkę potasu?
Ustalając dawkę potasu pod ziemniaka należy uwzględnić nie tylko potrzeby pokarmowe rośliny oraz zasobność gleby w przyswajalne formy tego składnika pokarmowego, ale również stosunek azotu do fosforu i potasu oraz szacunkową wielkość plonu, który możliwy jest do uzyskania przy aktualnych warunkach glebowych. Przewidywany plon ziemniaka najlepiej określić w oparciu o plony otrzymane w kilku poprzednich latach.
Należy podkreślić, iż przyjęcie zbyt niskiego plonu ziemniaka wpłynie na ograniczenie nawożenia, a tym samym może skutkować wystąpieniem niedoborów składników pokarmowych w okresie formowania się bulw.
Natomiast założenie za wysokiego plonu doprowadzi do wniesienia zbyt wysokich dawek nawozów, co będzie skutkowało pogorszeniem parametrów jakościowych bulw. W takim przypadku szczególnie niekorzystny jest nadmiar wniesionego azotu, a w dalszej kolejności za wysokie nawożenie potasowe.
Wysokie dawki pozostałych składników pokarmowych wpływają w mniejszym stopniu na parametry jakościowe bulw ziemniaka. W uprawie tej rośliny niezmiernie istotne jest również zachowanie odpowiednich proporcji pomiędzy zastosowanym nawożeniem azotowym a potasowym. W przypadku bulw ziemniaka wykorzystywanych w przetwórstwie, stosunek N : K powinien być szerszy niż dla innych kierunków produkcji, wynosząc 1:1,8–2,0.
Jaki nawóz potasowy zastosować?
Wniesienie 1 kg K2O w nawozach wpływa na przyrost plonu bulw ziemniaka w granicach od 20 do 30 kg. Natomiast duży wpływ na jakość bulw ziemniaka oraz zawartość skrobi ma rodzaj zastosowanego nawozu potasowego.
Ziemniak należy do roślin średnio wrażliwych na obecność chloru w środowisku wzrostu, stąd też w jego uprawie zalecane jest stosowanie nawozów potasowych w formie siarczanu potasu. Można też stosować wysokoprocentowe sole potasowe, pamiętając iż im wyższa jest zawartość potasu w aplikowanym nawozie, tym niższa jest ilość szkodliwego chlorku sodu. Aby zmniejszyć negatywny wpływ chloru na rośliny, zalecana jest aplikacja nawozów potasowych chlorkowych na co najmniej 3 tygodnie przed sadzeniem ziemniaków, lub też w okresie jesiennym.
Taki sposób stosowania soli potasowej daje możliwość przemieszczenie się większości szkodliwego dla ziemniaków chloru w głąb gleby. Jest to szczególnie ważne w początkowym okresie wzrostu roślin, bowiem wysoka zawartość chloru prowadzi do uszkodzenia kiełków ziemniaka oraz wpływa na zmniejszenie zawartość skrobi w bulwach.
Obserwowane niższe plonowanie ziemniaka, przy aplikacji soli potasowej, związane jest między innymi z wpływem chloru na obniżenie tempa translokacji składników pokarmowych z liści do bulw, co skutkuje wolniejszym gromadzeniem plonu bulw.
Jak wpływa dawka potasu na parametry jakościowe bulw?
Wpływ nawożenia potasowego na parametry jakościowe bulw ziemniaka jest zróżnicowany. Niedobór potasu przy dużej ilości wniesionego azotu wiąże się z nagromadzeniem znacznych ilości mineralnych form azotu w liściach oraz w bulwach ziemniaka, jak również azotu organicznego w postaci aminokwasów, czy też glikozydów.
Należy podkreślić, iż potas jest lepiej pobierany przez rośliny od wapnia i sodu. W glebach bardzo kwaśnych i kwaśnych wysokie dawki potasu mogą prowadzić do wystąpienia objawów niedoboru wapnia i magnezu u ziemniaka. W uprawie tej rośliny wysokie nawożenie potasowe wpływa na obniżenie zawartości suchej masy w bulwach ziemniaka, w efekcie wzmożonego pobierania wody przez rośliny. Efekt ten dodatkowo jest wzmacniany przez chlor, który wprowadzany jest do gleby w formie soli potasowej.
W większym stopniu o składzie chemicznym bulw ziemniaka decyduje dawka potasu niż jego forma. Optymalne zaopatrzenie roślin w potas wpływa na zwiększenie plonu i wzrost koncentracji skrobi w bulwach. Wyższe dawki tego składnika obniżają zawartość skrobi w bulwach, a także wpływają na pogorszenie ich odporność na uszkodzenia mechaniczne.
W uprawie ziemniaka skrobiowego wzrost dawki potasu powyżej 100 kg K2O/ha, przy wiosennej aplikacji soli potasowej wiąże się ze spadkiem zawartości skrobi, który wynosi od 0,2 do 0,4% na każde dodatkowe 10 kg K2O.
Po zastosowaniu siarczanu potasu obserwowany jest niewielki spadek zawartości skrobi, podczas gdy po wniesieniu niskoprocentowej soli potasowej lub kainitu spadek ten jest znacznie wyższy, co wiąże się z faktem, iż chlor obecny w soli potasowej utrudnia transport węglowodanów z liści do bulw.
