Objawy niedoboru makroelementów na roślinach

Przy widocznym niedoborze makroelementów na roślinach, ratunkiem może być ich pogłówne stosowanie. Doglebowo można jeszcze wysiać nawozy azotowe, głównie saletrę amonową. Zasadny może być też późny wysiew siarczanu magnezu.

Rośliny pobierają z gleby kilkadziesiąt pierwiastków, jednak zasadniczą rolę w ich procesach życiowych pełni zaledwie kilkanaście. Ogólnie można je podzielić na dwie grupy: makro- i mikroelementy.

Do pierwszej z nich, pobieranych przez rośliny w ilościach od kilkunastu do 200-300 kg/ha, zalicza się: azot (N), fosfor (P), potas (K), magnez (Mg), wapń (Ca) i siarkę (S).

Spośród nich w największej ilości pobierany jest N i K, zaś przez niektóre rośliny także Ca i S. Rośliny o dużych wymaganiach pokarmowych względem określonego pierwiastka, wyróżniają się szczególną wrażliwością na jego niedobór. Objawia się to wyjątkowo wyraźnie na części nadziemnej roślin, zwłaszcza liściach .

Warto przy tym mieć na uwadze fakt, iż objawy niedoboru N, P, K i Mg widoczne są w pierwszej kolejności na starszych częściach rośliny, podczas gdy Ca i S, a także mikroelementy – na młodszych.

Zróżnicowana reakcja roślin na niedobór makroelementów

Dla przykładu niedobór fosforu, widoczny jest głównie na roślinach tworzących plon z organów generatywnych, w postaci nasion, w tym ziarna zbóż. Dotyczy to zwłaszcza rzepaku i bobowatych uprawianych na nasiona oraz zbóż.

Niedobór potasu jest szczególnie widoczny na roślinach tworzących duże ilości biomasy wegetatywnej, np. pastewnych, w tym traw na UZ, poza tym okopowych, kukurydzy, tytoniu, chmielu.

Niedobór siarki występuje częściej na roślinach z rodziny kapustowatych (w tym rzepaku i różnych gatunkach kapust) i amarylkowatych (cebuli, czosnku, pora).

Z kolei niedobór wapnia często widoczny jest na roślinach z rodziny kapustowatych i bobowatych, poza tym pomidorach, papryce i sałacie.

W przypadku magnezu, a zwłaszcza azotu, niedobór widoczny jest dość wyraźnie na wszystkich roślinach, choć w większym stopniu tworzących dużą biomasę roślinną.

Typowe objawy niedoboru makroelementów na roślinach

• Azot – zahamowany wzrost, rośliny chlorotyczne (jasnozielone), pędy krótkie, cienkie. Liście małe, przedwcześnie żółkną i opadają, poczynając od najstarszych. Słabe krzewienie zbóż lub wyrastanie (u roślin dwuliściennych) z kątów liści pędów bocznych. Ograniczone tworzenie zawiązków kwiatowych, owoców i nasion, bądź ich tracenie (opadanie) w okresie wegetacyjnym. Poza tym skrócenie okresu wegetacji, przyśpieszone dojrzewanie, a w efekcie niskie plony o obniżonej jakości.
• Fosfor – zahamowany wzrost korzeni i części nadziemnych roślin, krótsze i cienkie pędy. Łodygi i liście w dolnej (najstarszej) części roślin z charakterystycznym różowo-fioletowym przebarwieniem. Liście zbóż wąskie, wydłużone (strzeliste), wcześniej zasychają i opadają. Słabe kwitnienie i owocowanie.
• Potas – rośliny w okresach z niedoborem wody, wcześnie rano tracą turgor i późno go wieczorem odzyskują, a wiec długo utrzymują w okresie dobowym zwiędły pokrój. W konsekwencji zachwiana jest gospodarka wodna roślin i tworzenie asymilatów (cukrów), poza tym zahamowany wzrost oraz słabiej wykształcone korzenie. Główne objawy niedoboru to chloroza a następnie nekroza brzegów i wierzchołka starszych liści. Poza tym zamieranie pędów głównych oraz tworzenie licznych bocznych (podobnie jak przy niedoborze boru).
• Magnez – składnik chlorofilu, u zbóż tzw. paciorkowatość albo perełkowatość liści, czyli ciemnozielonych skupień chlorofilu, co tworzy sznur perełek, w pierwszej kolejności na starszych liściach. W przypadku roślin dwuliściennych chloroza między nerwami starszych liści (nerwy pozostają zielone).
• Wapń – słabo rozwinięte (śluzowate) korzenie, zwłaszcza boczne i włośnikowe. Młode liście poskręcane i powyginane, starsze nieregularne o postrzępionych brzegach. Zamieranie wierzchołka pędów i kwiatostanów, sucha zgnilizna wierzchołkowa owoców papryki i pomidora, gorzka plamistość podskórna jabłek.
• Siarka – przypomina objawy niedoboru N, ale dotyczy młodszych liści. Poza tym na roślinach rzepaku jasno-żółte lub białawe kwiaty, mniej oblatywane przez pszczoły, co skutkuje gorszym wiązaniem łuszczyn i nasion.

Jak ratować uprawy przy widocznych objawach niedoboru składników

Przy widocznym niedoborze makroelementów na roślinach, ratunkiem może być ich pogłówne stosowanie. Doglebowo można jeszcze wysiać nawozy azotowe, głównie saletrę amonową.

Zasadny może być też późny wysiew siarczanu magnezu w postaci kizerytu lub doglebowej formy tego nawozu, najlepiej przed spodziewanym deszczem.

Na ogół mniej zasadne jest pogłówne stosowanie nawozów P, K i Ca, gdyż w niewielkim stopniu zostaną wykorzystane. Przy widocznych objawach ich niedoboru, ratunkiem może być 2-3 krotne dolistne wniesienie tych składników.

W przypadku fosforu i potasu nawozów zawierających powyżej 50 proc. P₂O₅ i około 40 proc. K₂O. Dobry efekt można tez uzyskać dostarczając dolistnie N w moczniku oraz Mg i S w jedno- lub 7-wodnym siarczanie magnezu. Z kolei niedobór wapnia można złagodzić, stosując nawozy mające około 30 proc. CaO.

Wprawdzie dolistne dokarmianie roślin makroelementami nie zaspokoi potrzeb pokarmowych roślin, ale złagodzi ich niedobór, z korzyścią dla plonu i jego jakości.