Reklamacja materiału siewnego – ile czasu ma sprzedawca na odpowiedź?

Kwestia odpowiedzialności sprzedawcy za jakość materiału siewnego regulowana jest przez przepisy prawa cywilnego.

Wydanie kupującemu rolnikowi materiału siewnego posiadającego wadę fizyczną daje mu uprawnienie do zastosowania szczegółowych przepisów o rękojmi, która ma za zadanie ułatwić otrzymanie niewadliwej (zgodnej z umową) partii nasion, względnie następcze dostosowanie ceny do rzeczywistej ich jakości lub stanu, czy choćby doprowadzenie do rozwiązania stosunku zobowiązaniowego.

Należy w tym miejscu wspomnieć, iż zgodnie z przepisem art. 556¹§ 1 k.c. „wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

1. Nie ma adekwatności, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
2. Nie ma adekwatności, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
3. Nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
4. Została kupującemu wydana w stanie niezupełnym”.

Jeżeli zatem rolnik stwierdzi w chwili zakupu w ramach tzw. aktów należytej staranności, iż materiał siewny budzi zastrzeżenia pod względem jego jednorodności, tożsamości gatunkowej, obecności innych gatunków, zanieczyszczeń lub uszkodzeń, a także jakości zaprawienia winien ten fakt zgłosić sprzedawcy niezwłocznie w chwili zakupu.

Ważne jest to, iż rolnik winien już na etapie odbioru materiału siewnego zadbać o ocenę jego stanu fizycznego. o ile tego dokona i ujawni jedną z ww. wad. może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba iż sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie.

Ważne jest to, iż ograniczenie to nie ma zastosowania, o ile rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.

Rolnik może także żądać wymiany nasion na wolne od wad albo usunięcia wady, wówczas sprzedawca jest obowiązany wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego rolnika.

W omawianym przypadku na rolniku wyjątkowo ciążą pewne obowiązki wynikające
z faktu, iż w niektórych przypadkach uznawany jest w obrocie gospodarczym za przedsiębiorcę. W konsekwencji rolnik straci uprawnienia z tytułu rękojmi, o ile nie zbada jakości nasion w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju tj. w chwili wydania
i nie zawiadomi niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – o ile nie zawiadomi sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu, przy czym do zachowania powyższego terminu wystarczy wysłanie przed jego upływem zawiadomienia o wadzie.

Dla zdefiniowania terminu niezwłocznie konieczne jest tu posiłkowanie się Wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2008 r. V CSK 410/07 gdzie czytamy: „Używając w art. 563 § 2 k.c. niedookreślonego zwrotu “niezwłocznie” ustawodawca pozostawił organowi orzekającemu swobodę dokonania oceny, czy w okolicznościach konkretnej sprawy zawiadomienie sprzedawcy o wadzie rzeczy nastąpiło bez nieuzasadnionej zwłoki. Nie sposób przyjmować tutaj obowiązywanie jakiegoś określonego terminu”.

Dla ułatwienia dochodzenia tych praw zadbać należy o to, aby zachować dowód zakupu materiału siewnego – faktury i etykiety nasienne. o ile w otwartym opakowaniu zaistnieje podejrzenie lub stwierdzenie wady materiału nie należy otwierać kolejnych opakowań – muszą pozostać zabezpieczone w celu ewentualnego pobrania próby, ponieważ reklamuje się całą ilość zakupionego materiału siewnego. jeżeli wada zakupionego materiału siewnego ujawni się po siewie to na podstawie faktury z numerem partii nasion, a także stanu plantacji można go reklamować.

Na marginesie należy wspomnieć, iż w takim przypadku pomocne może okazać się zawiadomienie adekwatnego miejscowo wojewódzkiego inspektora ochrony roślin
i nasiennictwa, w celu przeprowadzenia kontroli i oceny parametrów jakościowych materiału.