Skracanie zbóż. Różne warianty regulacji pokroju upraw

Regulacja wysokości zbóż to bardzo istotny element ich produkcji. Praca nad wysokością łanu kojarzona jest najczęściej ze skracaniem zbóż. Jednak regulacja wysokości to nie tylko skrócenie, to coś więcej.

Dlatego przed zabiegiem temu ważnemu elementowi produkcji należy się dokładnie przyjrzeć.

Bardzo często podczas rozmów producentów zbóż pada pytanie: Czy skróciłeś zboża? Odpowiedź oraz uzasadnienie są różne. Tak – bo mi wylegnie. Nie – bo potrzebuję słomę. Nie wiem co zrobić, gdyż pogoda jest zmienna.

Trudno z tymi odpowiedziami, a przede wszystkim z ich argumentacją dyskutować. Niemniej przy intensywnej produkcji nie należy się zastanawiać i pracę nad regulacją wysokości wykonać. W tym przypadku rodzi się pytanie, jaki regulator i kiedy zastosować. Przed odpowiedzią na to pytanie należy zapoznać się z substancjami czynnymi wykorzystywanymi w pracy nad łanem.

Regulacja pokroju zbóż

W wyniku wylegania następuje trwała zmiana pokroju zbóż. Następuje ona w wyniku pochylenia zbóż u podstawy źdźbła lub międzywęźla. Pochylenie roślin prowadzi do strat w wielkości i jakości plonu. Straty są wynikiem zakłócenia fotosyntezy, pobierania wody oraz składników pokarmowych niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju zbóż.

Wielkość strat zależy od wielu czynników. Jednym z najważniejszych jest intensywność wylegania oraz obszar na jakim ono wystąpiło. Kolejnymi niemniej ważnymi czynnikami są: gatunek oraz faza rozwojowa w jakiej wyleganie nastąpiło.

W celu przeciwdziałania temu zjawisku można zastosować regulator wzrostu, który istotnie je ogranicza. Producenci zbóż mają całą gamę produktów, które można z powodzeniem stosować w celu przeciwdziałania wyleganiu.

Preparaty te oparte są na kilku substancjach czynnych, które można stosować solo lub w mieszaninie. Substancjami czynnymi regulującymi wysokość zbóż są:

• chlorek chloromekwatu (CCC),
• chlorek mepikwatu,
• proheksadion wapnia,
• trineksapak etylu
• etefon.

Chlorek chloromekwatu (CCC) – preparaty zawierające tę substancję czynną najczęściej stosowane są w fazie od pierwszego do drugiego kolanka. Minimalna temperatura stosowania wynosi 7-8℃, natomiast optymalna 10-12℃.

Etefon – środki zawierające tę substancję stosowane są w fazie od drugiego kolanka do całkowicie rozwiniętego liścia flagowego. Temperatura stosowania powinna wynosić co najmniej 15℃, jednak nie więcej niż 20℃. Preparatów zawierających etefon nie należy stosować w temperaturze poniżej 10℃.

Trineksapak etylu – zabiegi preparatami z trineksapakiem najczęściej aplikowane są w fazie od pierwszego kolanka do fazy liścia flagowego. Optymalna temperatura stosowania wynosi 10-15℃, w temperaturze 5℃ wykazuje słabsze działanie.

Chlorek mepikwatu – preparaty zawierające tę substancję czynną najczęściej stosuje się od początku strzelania w źdźbło do uzyskania przez roślinę uprawną pierwszych ości. Optymalna temperatura stosowania preparatów z chlorkiem mepikwatu wynosi 10-15℃.

Proheksadion wapnia – substancja ta nie występuje pojedynczo, ale zawsze w mieszaninie fabrycznej. Preparaty z tą substancją najczęściej stosowane są od fazy początku wzrostu źdźbła do całkowicie rozwiniętego liścia flagowego. W połączeniu z chlorkiem mepikwatu jest najmniej wrażliwy na temperaturę powietrza. Udowodniono jego skuteczne działanie już w temperaturze 5℃. Preparaty w skład których wchodzi proheksadion wapnia należy stosować w temperaturze do 20℃.

Skracanie zbóż w różnych wariantach

Regulacja zbóż wiosną w początkowym okresie wzrostu jest znana i w większości przypadków, mimo rodzących się czasami wątpliwości, akceptowana. Zdecydowanie więcej kontrowersji budzi skracanie dokłosia.

Stosowanie regulatorów wzrostu w późniejszych fazach rozwojowych jest rzadziej stosowane, co przekłada się na ilość dostępnych preparatów. Niemniej zabieg ten w wielu przypadkach jest wskazany, gdyż w wyniku przełamania dokłosia straty w plonie są mniejsze, ale w jakości duże. Sytuacja ta dotyczy szczególnie uprawy jęczmienia ozimego i jarego oraz pszenic.

Uprawiając intensywnie zboża należy rozważyć aplikację regulatorów wzrostu w dwóch terminach. Substancjami czynnymi, które można stosować w dawkach dzielonych są: trineksapak etylu oraz proheksadion wapnia + trineksapak etylu.

Mimo iż na pułkach sklepowych jest wiele preparatów, w skład których wchodzą te substancje czynne, jednak nie wszystkie można stosować w dawkach dzielonych. W dwóch terminach można aplikować preparaty, w skład których wchodzi jedna substancja czynna lub fabryczną mieszaninę dwóch substancji czynnych (tab. 1).

W sytuacji, gdy przebieg pogody wczesną wiosną nie sprzyjał aplikacji regulatorów wzrostu, a w późniejszym okresie trzeba wykonać zabieg, nie należy załamywać rąk, gdyż na pułkach sklepowych można znaleźć preparaty do stosowania w późniejszych fazach rozwojowych w celu skrócenia i usztywnienia dokłosia (tab. 2).

Niezależnie od wariantu aplikacji trzeba pamiętać, aby regulatory wzrostu stosować zgodnie z etykietą.

Tabela 1. Przykładowe regulatory wzrostu stosowane w dwóch terminach i dawkach – pierwsza aplikowana w celu skrócenia i usztywnieniu źdźbła, druga – dokłosia

*JZ – jęczmień ozimy; ZZ – żyto ozime; TZ – pszenżyto ozime; PZ – pszenica ozima

Tabela 2. Przykładowe regulatory wzrostu stosowane w późnych fazach rozwojowych w celu skrócenia i usztywnienia dokłosia

*JZ – jęczmień ozimy; ZZ – żyto ozime; TZ – pszenżyto ozime; PZ – pszenica ozima; JJ – jęczmień jary