Stosowanie glifosatu przez cały czas legalne, ale na nowych warunkach

Komisja Europejska oficjalnie zatwierdziła stosowanie glifosatu na terenie UE przez kolejne 10 lat. Jednak teraz rolników obowiązują nowe, bardziej rygorystyczne zasady. Sprawdźmy zatem, jakie są nowe warunki stosowania herbicydów zawierających glifosat.

Odnowienie zatwierdzenia na stosowanie glifosatu nastąpiło 28 listopada 2023 r. za sprawą rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2023/2660. Jednakże wiąże się to z zastrzeżeniem warunków i ograniczeń określonych w załączniku do tego rozporządzenia. Od kiedy obowiązują nowe zasady stosowania glifosatu?

Spełnione kryteria zatwierdzenia glifosatu

Podstawą odnowienia zatwierdzenia na stosowanie glifosatu były badania, które potwierdziły, iż substancja czynna spełnia określone kryteria. Mianowicie glifosat nie został uznany za substancję rakotwórczą, mutagenną ani działającą szkodliwie na rozrodczość. Ponadto wykluczono ryzyko bezpośredniego wymywania glifosatu i jego metabolitów do wód gruntowych. W związku z powyższym zatwierdzenie tej substancji zostało odnowione 28 listopada 2023 r. Jednocześnie jednak KE zastrzega konieczność ustalenia maksymalnych limitów dla niektórych zanieczyszczeń o znaczeniu toksykologicznym mogących występować w materiale technicznym. Ma to zagwarantować bezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego przy stosowaniu środków zawierających glifosat.

Warunki stosowania glifosatu i dopuszczalne dawki

Mimo „uspokajających” wyników badań, Bruksela zobligowała państwa członkowskie do uwzględnienia w przepisach krajowych czynników podwyższonego ryzyka. Tym samym wraz z odnowieniem zatwierdzenia na glifosat rolników będą obowiązywać nowe restrykcje w stosowaniu tego herbicydu. Jakie to obostrzenia?

Po pierwsze jest to zakaz wykorzystania glifosatu do desykacji roślin przed zbiorem. Ponadto Komisja Europejska wyraźnie określa maksymalne dawki stosowania glifosatu, których nie należy przekraczać.

Dopuszczalne jest jednak odstępstwo od powyższych dawek. Może to nastąpić w przypadku, gdy wynik oceny ryzyka przeprowadzonej dla konkretnych zastosowań objętych wnioskiem o zezwolenie wykaże, iż wyższa dawka nie powoduje żadnych niedopuszczalnych skutków dla małych ssaków roślinożernych.

Stosowanie glifosatu w państwach członkowskich

Jak wiemy, dopuszczenie herbicydów na bazie glifosatu do stosowania w poszczególnych państwach członkowskich następuje na mocy prawa krajowego. Tym samym rozporządzenie KE obliguje decydentów (w przypadku Polski jest to MRiRW) do zachowania przy tym szczególnej uważności. Mianowicie zastosowanie środka powinna poprzedzać ocena ryzyka narażenia konsumenta w odniesieniu do pozostałości, które mogą znaleźć się w roślinach uprawianych następczo w płodozmianie.

Ponadto na poziomie krajowych regulacji musi być brana pod uwagę m.in. ochrona wód gruntowych na obszarach wrażliwych oraz wód powierzchniowych. Co więcej, należy uwzględnić ochronę małych ssaków roślinożernych, bioróżnorodności oraz roślin niebędących przedmiotem zwalczania.

Generalnie państwa członkowskie są zobowiązane do ograniczenia stosowania herbicydów zawierających glifosat do niezbędnego minimum. Dlatego też, jeżeli zajdzie taka konieczność, mają prawo do całkowitego zakazania stosowania glifosatu na określonych obszarach.

Zabieg glifosatem — ograniczanie znoszenia oprysku

W związku z powyższym szczególnie ważne jest ograniczanie ryzyka znoszenia cieczy roboczej podczas opryskiwania. Tym samym KE umożliwia rządzącym wprowadzenie dodatkowych środków ostrożności na etapie legislacyjnym. Mogą więc wprowadzić takie ograniczenia, jak zmniejszenie czasu stosowania, liczby zastosowań lub maksymalnej dawki. Ponadto zaleca się zachowanie na polu tzw. pasa buforowego, czyli powierzchni opryskiwanej. Powinna ona znajdować się w odległości co najmniej 5–10 m od granicy pola. Dodatkowo należy zastosować dysze, które ograniczają znoszenie oprysku przynajmniej o 75 proc. Opcjonalnie można sięgać po inne środki, które w równym stopniu zmniejszą ryzyko znoszenia.

Rozporządzenie dopuszcza odstępstwo od tego wymogu, w przypadku gdy:

Wynik oceny ryzyka przeprowadzonej dla konkretnego zastosowania środka ochrony roślin wskaże, iż takie środki zmniejszające ryzyko nie są potrzebne lub można je zmniejszyć, ponieważ nie ma niedopuszczalnego ryzyka spowodowanego przez znoszenie oprysku.

Glifosat na nowych zasadach — do kiedy stosowanie

Chociaż odnowienie zatwierdzenia nastąpiło oficjalnie 28 listopada 2023 r., to przepisy te wchodzą w życie trzeciego dnia po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Tym samym stosowanie glifosatu na nowych zasadach zacznie obowiązywać od 16 grudnia 2023 r. Zatwierdzenie glifosatu jest ważne do 15 grudnia 2033 roku.

Źródło: Eur-Lex