Umowa z Ukrainą — co nam przyniesie jej nowa wersja?

Umowa z Ukrainą w sprawie przeglądu pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu (DCFTA) między UE a Ukrainą przynosi szereg zmian. Jak one wpłyną na polskie rolnictwo? Jak bardzo nasz sektor produkcji żywności jest zagrożony?

Negocjacje, których tematem była nowa umowa z Ukrainą oferuje trwalszy system handlowy w porównaniu z ATM (autonomiczne środki handlowe). Oznacza to szerszy dostęp do unijnego rynku w porównaniu z pierwotną wersją DCFTA. Ma to lepiej odpowiadać statusowi Ukrainy jako kraju kandydującego do UE. Jednocześnie umożliwia stopniową i płynną integrację Ukrainy z jednolitym rynkiem UE.

Co zmienia nowa umowa handlowa UE z Ukrainą?

Nowa umowa z Ukrainą proponuje aktualizację systemu handlowego pomiędzy tym krajem a Unią Europejską. Ma to nastąpić poprzez wzajemną liberalizację ograniczeń handlowych zgodnie z artykułem 29 Umowy o Stowarzyszeniu UE–Ukraina. Jednakże Ukraina dążyła do większej liberalizacji. Dotyczyło to między innymi zniesienia wielu kontyngentów taryfowych i cen wejścia oraz utrzymania ich jedynie dla najbardziej wrażliwych produktów. Dlatego proponowana umowa stanowi kompromis dla ukraińskich i unijnych producentów w kwestii liberalizacji i innych tematów.

Jakie zmiany w kontyngentach?

Nowy system obejmie 31 głównych kontyngentów taryfowych i 3 dodatkowe kontyngenty taryfowe. Ponownie ustalone zostaną ceny importowe owoców i warzyw z Ukrainy. Uzgodniona umowa DCFTA 2.0 oferuje Ukrainie szerszy dostęp do rynku w porównaniu z pierwotną wersją DCFTA. Z drugiej strony jest bardziej restrykcyjna niż porozumienia ATM. W szczególności dotyczy to odniesienia do kluczowych ukraińskich produktów rolno-spożywczych. Prawdopodobnie przyczyni się to do potencjalnych strat eksportowych dla Ukrainy z powodu ograniczonego dostępu do rynku UE. W związku z tym Ukraina będzie musiała przekierować eksport na rynki trzecie, co może skutkować utratą jego wartości.

Czy liberalizacja nie będzie zbyt mocna?

Wszystkie kontyngenty taryfowe zostaną zliberalizowane w zależności od wrażliwości produktu. Najbardziej wrażliwe produkty, czyli jaja, cukier, pszenica, kukurydza, drób, miód i sok jabłkowy, będą miały bardziej ograniczone możliwości otwarcia rynków. W ich przypadku kontyngenty ustalono na poziomie poniżej ostatnich wolumenów handlowych w ramach ATM. Ma to doprowadzić do zmniejszenia ich dostaw do UE.

Na przykład, kontyngent taryfowy na pszenicę wzrośnie z 1 miliona do 1,3 miliona ton. Ale w ramach ATM Ukraina wyeksportowała 6,2 miliona ton w 2023 r. Także kontyngent taryfowy na cukier wzrośnie z 20 tys. do 100 tys. ton. Tymczasem w ramach ATM w samym roku 2023 z Ukrainy na unijny rynek trafiło 496 tys. ton cukru.

Mniej wrażliwe kontyngenty taryfowe, które obejmie umowa między UE a Ukrainą, zostaną rozszerzone bliżej poziomów realizowanych w ramach ATM. Obejmie to między innymi takie produkty jak: skrobia, słód, gluten, kasza, odtłuszczone mleko w proszku.

Tymczasem niewrażliwe i zwykle niewykorzystane kontyngenty taryfowe, zostaną w pełni zliberalizowane. Obejmą one np. takie produkty jak np. pieczarki, przetworzoną śmietanę, jogurty i kefiry. Ponadto niektóre kontyngenty taryfowe ulegną restrukturyzacji w oparciu o poziom wrażliwości objętych nimi produktów. Sok winogronowy zostanie oddzielony od soku jabłkowego i zliberalizowany. Także mąka, jako produkt bardziej przetworzony, zostanie oddzielona od zbóż i objęta osobnym kontyngentem. Zapewni to ich bezcłowe wolumeny.

Z drugiej strony umowa z Ukrainą zwiększy wolumeny trzech kontyngentów taryfowych na trafiające na tamten rynek: wieprzowinę, drób i cukier oraz zniesie lub obniży pozostałe cła na import z UE.

Źródło: epc.eu