Uprawa warzyw zagrożona. Nie ma chętnych do dalszej produkcji

Uprawa warzyw stoi w obliczu ogromnych zagrożeń. Oprócz coraz bardziej nieprzewidywalnego klimatu i spadku opłacalności produkcji, jednym z najpoważniejszych jest sukcesja. Bowiem młode pokolenie nie chce zajmować się produkcją warzyw. Z problemem tym już w tej chwili borykają się Niemcy.

W Niemczech uprawa warzyw powoli wymiera. Nie ma chętnych do przejmowania gospodarstw i kontunuowania produkcji. Już w tej chwili Niemcy produkują tylko 1/3 spożywanych warzyw. Zaś 2/3 pochodzi z importu. Według danych Federalnego Urzędu ds. Rolnictwa i Żywności (BLE), poziom samowystarczalności tego kraju, jeżeli chodzi o warzywa, wynosi zaledwie 38%. To bardzo mało, biorąc pod uwagę, iż w przypadku wieprzowiny osiąga on 142%, a w przypadku zbóż — 107%.

Coraz mniej gospodarstw z uprawą warzyw

Jednocześnie z roku na rok niemieckich gospodarstw warzywniczych ubywa. Mianowicie, w 2000 r. było ich ponad 12 tys., czyli dwukrotnie więcej niż w tej chwili (5 973 gospodarstw). Zmiany dotyczą także struktury gospodarstw warzywniczych. Podobnie jak w innych sektorach rolnictwa, wyraźnie widać tendencję do wzrostu powierzchni upraw w gospodarstwie, przy jednoczesnym spadku liczby gospodarstw. W efekcie, produkcja warzyw w 9% największych gospodarstwach warzywniczych zajmuje w tej chwili około 61% całkowitej powierzchni upraw warzyw w Niemczech.

Tylko duże przedsiębiorstwa są w stanie utrzymać opłacalność produkcji, dostosowując się do zachodzących zmian rynkowych. Małe gospodarstwa nie mają na to szans w dłuższej perspektywie.

Nie ma chętnych do przejmowania gospodarstw warzywniczych

Ponadto niemieckie warzywnictwo stoi w obliczu poważnych problemów związanych z sukcesją. Gdyż podobnie, jak w rolnictwie, głównym problemem jest znalezienie następców do kontynuowania działalności gospodarstwa. Albowiem nikt nie chce już zajmować się uprawą warzyw. Według danych niemieckiego stowarzyszenia WirGarten, w 2023 r. w Niemczech działało 5973 przedsiębiorstw zajmujących się uprawą warzyw. Było to o 2,3% (o 138 gospodarstw) mniej niż w roku poprzednim. Jednocześnie coraz częściej słyszy się o przedsiębiorstwach, które upadają z powodu braku następców bądź złej sytuacji ekonomicznej. Jak wskazują wyniki spisu rolnego, w 2020 r. około 75% wszystkich przedsiębiorstw zajmujących się uprawą warzyw nie miało zabezpieczonej sukcesji gospodarstw.

Uprawa warzyw jest nieatrakcyjna dla młodych

W dzisiejszych realiach, tradycyjna uprawa i marketing warzyw wiążą się z dużymi nakładami kapitału. Mianowicie, trzeba zainwestować, w ziemię, maszyny oraz budynki. Przy tym w sektorze występują duże wahania cen sezonowych oraz wzrastają zagrożenia spowodowane ekstremalnymi warunkami pogodowymi. Niskie ceny rynkowe wpływają na spadającą opłacalność produkcji. To dlatego, zdaniem stowarzyszenia WirGarten, wśród młodego pokolenia nie ma w tej chwili chętnych, by podjąć tak wysokie ryzyko biznesowe i zająć się uprawą warzyw. Jak podsumowuje WirGarten:

Dla coraz mniejszej liczby osób uprawa warzyw jest wystarczająco atrakcyjna, jako sposób na karierę i model biznesowy.

Brakuje wykwalifikowanych specjalistów

Dodatkowo, przy produkcji warzyw brakuje specjalistów oraz wykwalifikowanych pracowników. Według danych Federalnego Instytutu Kształcenia Zawodowego (BiBB) w 2023 r. w szkoleniach zawodowych wzięło udział ogółem 159 osób zajmujących się produkcją warzyw. To o 20,4% (o 42 osoby) mniej niż w roku poprzednim. Również liczba stażystów od lat jest niska i przez cały czas spada. Ściśle mówiąc, Centralne Stowarzyszenie Ogrodnicze (ZVG) potwierdza, iż od 2021 r., gdy w w produkcji warzyw było jeszcze 222 stażystów, liczba ta spadła o 30%.

Obecnie w każdej dziedzinie jesteśmy bardziej niż kiedykolwiek zależni od dobrze wyszkolonych specjalistów. Zaś znalezienie młodych ludzi do kształcenia zawodowego w ogrodnictwie pozostaje gigantycznym zadaniem — mówi Jakob Hokema, przewodniczący Komisji ds. Polityki Edukacyjnej i Kształcenia Zawodowego ZVG.

Jak wzmocnić sektor produkcji warzyw?

Nie ma jednej recepty na zatrzymanie zachodzących zmian i wzmocnienie sektora uprawy warzyw. Według organizacji WirGarten należy podjąć długofalowe działania. Wśród proponowanych rozwiązań są m.in.:

• badanie sektorowe rynku warzyw przez Federalny Urząd Kartelowy — pod kątem przejrzystości cen i uczciwej konkurencji na rynku warzyw;
• unijne dotacje rolne dla małych zamiast dużych gospodarstw, na rzecz większej konkurencyjności w produkcji warzyw;
• ceny minimalne lub inna konstrukcja rynku producentów warzyw.

Stowarzyszenie WirGarten chce wspierać zwłaszcza małe przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją warzyw. Na stronie internetowej tej organizacji zamieszczono ponad 35 pomocnych narzędzi, instrukcji, kursów online i podręczników. Mają one na różne sposoby wspierać rolników i plantatorów warzyw. Ich tematyka skupia się w ośmiu kluczowych obszarach. Mianowicie: zakładanie, zarządzanie przedsiębiorstwem, finansowanie, komunikacja, organizacja pracy i zarządzanie personelem, spółdzielnie, uprawa warzyw oraz transfery gospodarstw nierodzinnych. Można tam ponadto znaleźć informacje o alternatywnych formach marketingu i ekonomii, takich jak np. marketing bezpośredni, umożliwiający uzyskanie wyższych cen.

Źródło: agrarheute.com