W co warto wyposażyć pług?

Zdjęcie: W co warto wyposażyć pług?

Choć na pierwszy rzut oka pług wydaje się być jedną z najprostszych maszyn rolniczych, to dziś jego skuteczność i komfort pracy zależą nie tylko od konstrukcji ramy czy rodzaju odkładnic. Coraz większe znaczenie mają elementy wyposażenia dodatkowego, często decydujące o wydajności pracy, trwałości maszyny, a choćby kosztach eksploatacji.

Nowoczesny pług to coś więcej niż tylko rama i odkładnice

Właściwe doposażenie pługa to nie tylko luksus – to narzędzia do precyzyjnego dopasowania maszyny do warunków glebowych, stylu pracy gospodarstwa i możliwości technicznych ciągnika. W tej części artykułu przyjrzymy się najważniejszym grupom akcesoriów i systemów, które można dziś spotkać w nowoczesnych pługach – zarówno jako wyposażenie fabryczne, jak i opcje dodatkowe.

Koła podporowe i kopiujące – stabilność, która ma znaczenie w pługu

Jednym z pierwszych elementów, które warto rozważyć przy doposażeniu pługa, są koła głębokości i kopiujące. Ich rola wykracza daleko poza samo prowadzenie maszyny – odpowiednio dobrane pozwalają na precyzyjne utrzymanie głębokości orki, zwiększają stabilność prowadzenia pługa w zmiennych warunkach glebowych i odciążają ciągnik na uwrociach.

W podstawowej wersji często spotyka się koło tylne, ustawiane mechanicznie dzięki sworznia lub śruby. Działa ono skutecznie, ale mało elastycznie. W trudniejszych warunkach (np. na mozaikowatych glebach lub skarpach) zdecydowanie lepiej sprawdzają się koła boczne kopiujące lub koła z hydrauliczną regulacją głębokości. Umożliwiają one szybkie dostosowanie ustawień bez konieczności zatrzymywania się i wychodzenia z ciągnika.

W przypadku pługów półzawieszanych (szczególnie tych od 5 korpusów wzwyż) duże koło transportowo-podporowe pełni dodatkową funkcję podczas jazdy drogowej. Jego rozmiar, amortyzacja i system blokowania mają realny wpływ na bezpieczeństwo oraz wygodę transportu.

Zabezpieczenia przed przeciążeniem – śruba to już nie wszystko

Orka w warunkach polowych to zawsze spotkanie z nieprzewidywalnym – kamienie, korzenie czy zbrylona gleba potrafią zatrzymać choćby najlepszą maszynę. Dlatego kluczowym elementem wyposażenia pługa są systemy zabezpieczające korpusy przed uszkodzeniami.

Najprostsze i przez cały czas często stosowane są zabezpieczenia śrubowe – czyli śruba zrywalna, która pęka przy natrafieniu na przeszkodę, chroniąc konstrukcję przed dalszymi uszkodzeniami. To rozwiązanie tanie i skuteczne, choć wymagające manualnego montażu nowej śruby po każdym zadziałaniu.

Alternatywą są zabezpieczenia sprężynowe/resorowe, w których element roboczy odskakuje na sprężynach – rozwiązanie bardziej elastyczne, pozwalające na pewien margines wychylenia i samopowrót. Taki system lepiej sprawdza się na glebach kamienistych, ale wymaga regularnej kontroli naprężeń sprężyn.

Najbardziej zaawansowaną formą ochrony są dziś zabezpieczenia hydrauliczne typu non-stop. Każdy korpus ma własny siłownik, który w razie potrzeby odchyla go do tyłu i w górę. Po ominięciu przeszkody korpus automatycznie wraca do pozycji roboczej, bez konieczności zatrzymywania ciągnika. Rozwiązanie to sprawdza się szczególnie tam, gdzie orka odbywa się w trudnych, zmiennych warunkach.

Lemken daje możliwość wyboru różnych systemów zabezpieczeń. Fot. Firmowe

Przedpłużki i kroje w pługu – czystość orki i estetyka skiby

Przedpłużki to niewielkie elementy montowane przed korpusem, które odpowiadają za podcięcie i przykrycie resztek pożniwnych jeszcze przed głównym wywróceniem skiby. Dzięki nim pług lepiej radzi sobie z dużą ilością słomy, resztek kukurydzy czy roślin poplonowych.

W zależności od producenta i typu gleby dostępne są przedpłużki w różnych kształtach. W wielu przypadkach ich ustawienie (głębokość i kąt pracy) można regulować niezależnie.

Kroje talerzowe lub nożowe (również montowane przed korpusem) rozcinają glebę i resztki, zapewniając czyste odcięcie bruzdy. Ich zadaniem jest też zapobieganie zapychaniu się pługa, zwłaszcza przy dużych ilościach materii organicznej.

Pług Kverneland ze ścinaczami. Fot. J. Netter

Regulacja szerokości roboczej – precyzja i oszczędność

Możliwość dostosowania szerokości roboczej pługa pozwala nie tylko lepiej wykorzystać moc ciągnika, ale również zwiększyć jakość orki i ograniczyć zużycie paliwa.

Najprostsze rozwiązanie to mechaniczna regulacja skokowa poprzez przestawienie położenia korpusów lub ramion. Występuje ona najczęściej w tańszych lub prostszych konstrukcjach.

Coraz częściej spotykanym standardem jest jednak hydrauliczna regulacja szerokości roboczej, często określana jako Vario. Pozwala ona na płynną zmianę szerokości każdego korpusu w trakcie jazdy – bez wychodzenia z kabiny. Zakres zwykle mieści się w przedziale od 30 do 55 cm na korpus, choć różni się w zależności od producenta.

Ustawienie pierwszej skiby – najważniejsze dla linii orki

Precyzyjne ustawienie pierwszej skiby względem osi ciągnika to jeden z najważniejszych aspektów poprawnej orki. Nieprawidłowa pozycja powoduje przesuwanie pługa, zwiększa opory pracy i prowadzi do szybszego zużycia podzespołów.

W tańszych konstrukcjach regulacja odbywa się mechanicznie, dzięki śrub lub przesuwek. W nowoczesnych pługach spotyka się coraz częściej hydrauliczne ustawianie pierwszej skiby, sterowane z kabiny – co pozwala dostosować pozycję do różnych szerokości opon, klas uciągu i rozstawów kół ciągnika.

Kopiowanie terenu i linia ciągu – więcej niż komfort

Na nierównych lub pagórkowatych polach dużą rolę odgrywają systemy kopiowania terenu oraz utrzymywania prawidłowej linii ciągu. W ich skład wchodzi odpowiednie ukształtowanie zaczepu, geometria belki pociągowej oraz, coraz częściej, automatyczne ustawienie pługa względem ciągnika.

Niektórzy producenci oferują systemy, które „pamiętają” położenie pługa i pozwalają na szybkie ustawienie jego pozycji względem środka ciągnika, co znacząco poprawia ergonomię i ogranicza potrzebę manualnego regulowania przy każdej zmianie ciągnika.

Koła transportowe – bezpieczna droga z pola

W pługach 5-korpusowych i większych, szczególnie półzawieszanych, koła transportowe stają się koniecznością. Odpowiadają one za stabilność maszyny w trakcie przejazdów między polami, ograniczają zużycie opon i poprawiają bezpieczeństwo.

Koła te mogą być składane, blokowane hydraulicznie, a choćby amortyzowane. W zaawansowanych wersjach dodaje się też hamulce, oświetlenie, elementy odblaskowe – wszystko po to, by maszyna spełniała wymogi transportu drogowego.

Agro-Lift oferuje elementy poprawiające jakość pracy w glebie trudnej. Fot. Firmowe

Obrót pługa – sprawnie i bez szarpnięć

W przypadku pługów obracalnych jakość systemu obrotu decyduje o komforcie i płynności pracy. W standardzie występują mechanizmy obrotu ramy, które korzystają z pojedynczego siłownika. Jednak przy większych konstrukcjach stosuje się systemy z regulacją prędkości obrotu lub tzw. soft-turn, które ograniczają przeciążenia.

Elementy te są zwykle zintegrowane z zaworem hydraulicznym i odpowiednio ustawiane – również pod kątem współpracy z różnymi modelami ciągników.

Elektronika, ISOBUS i systemy wspomagające pług

Coraz więcej nowoczesnych pługów można doposażyć w elektroniczne systemy sterowania – czy to poprzez klasyczny terminal producenta, czy też uniwersalny system ISOBUS. Umożliwia to m.in. zapisywanie ustawień szerokości, głębokości, siły nacisku czy choćby lokalizacji i parametrów pracy dla konkretnych pól.

W bardziej zaawansowanych rozwiązaniach możliwe jest również sterowanie z wykorzystaniem sygnału GPS, prowadzenie po ścieżce oraz integracja z systemami mapowania plonów czy zarządzania gospodarstwem.

Co oferują producenci – jak można doposażyć pług?

Wybierając pług, warto zwrócić uwagę nie tylko na samą konstrukcję, ale i na możliwości jego doposażenia. Producenci coraz częściej oferują szeroki wachlarz opcji dodatkowych – od typów odkładnic, przez różne systemy zabezpieczeń, aż po elementy zwiększające komfort pracy operatora. Poniżej przyglądamy się, jak do tematu wyposażenia podchodzą najważniejsze firmy dostępne na polskim rynku.

Unia

Unia daje użytkownikowi spore pole manewru. W zależności od potrzeb, można wybrać odkładnice pełne, profilowane albo tak zwane LONG, czyli dłuższe – lepiej obracające skibę, przydatne zwłaszcza na cięższych glebach. Do tego dostępne są przedłużki, które poprawiają efekt odwracania gleby i sprawdzają się tam, gdzie występują duże ilości resztek pożniwnych. Producent oferuje również różne zabezpieczenia – od podstawowych śrubowych, po sprężynowe i hydrauliczne non-stop.

W kwestii regulacji Unia proponuje mechaniczne ustawienia szerokości roboczej i pierwszej skiby, ale w droższych wersjach można liczyć na komfortowe sterowanie hydrauliczne. Uzupełnieniem są różne typy kół podporowych i transportowych, elementy zwiększające odporność na zużycie oraz opcje montażu zgarniaczy, skrobaków i belek doprawiających.

Bomet

Bomet celuje w prostotę, ale daje wiele możliwości rozbudowy. Podstawowe wersje maszyn można doposażyć w odkładnice profilowane lub dzielone, które lepiej sobie radzą z resztkami i ułatwiają przykrycie gleby. Dostępne są również kroje tarczowe i nożowe, przedpłużki, skrajne skrzydła odkładnic oraz wymienne elementy robocze wykonane ze stali utwardzanej.

Regulacja szerokości orki i pierwszej skiby jest najczęściej mechaniczna. Rolnicy mogą też dobrać koła podporowe, lepsze ogumienie, a choćby dodatkowy korpus – jeżeli moc ciągnika na to pozwala.

Pług Bomet z przedpłużkami oraz z odkładnicami ażurowymi. Fot. Firmowe

Mandam

Mandam znany jest z solidnych, wytrzymałych konstrukcji, ale równie ważne jest to, iż jego pługi da się łatwo dopasować do konkretnych warunków. Firma oferuje różne typy odkładnic, w tym także listwowe i ażurowe, oraz możliwość montażu przedłużek.

W zależności od potrzeb można wybrać zabezpieczenie śrubowe lub bardziej zaawansowane sprężynowe. Regulacje szerokości i głębokości pracy są zwykle mechaniczne. W ofercie znajdują się również kroje, koła podporowe, części hartowane.

Lemken

Lemken to jedna z marek, która kładzie duży nacisk na komfort użytkowania i wysoką precyzję pracy. Dostępnych jest wiele wariantów odkładnic – pełne, ażurowe, listwowe –które można dodatkowo rozbudować o przedłużki poprawiające wywracanie skiby.

Producent daje możliwość wyboru różnych systemów zabezpieczeń, od śrubowych, przez sprężynowe, po hydrauliczne non-stop. W wielu maszynach można sterować ustawieniami szerokości roboczej, głębokości czy pozycji pierwszej skiby bez wychodzenia z kabiny. Oprócz tego Lemken oferuje bogaty wybór części zamiennych, kół o zwiększonej wytrzymałości, elementów do pracy w warunkach kamienistych i systemów doprawiających glebę.

Kuhn

W maszynach Kuhna czuć doświadczenie producenta – zarówno w kwestii solidnej budowy, jak i możliwości konfiguracji. Odkładnice dostępne są w wielu kształtach, w tym również w wersjach specjalistycznych, a wraz z nimi przedpłużki, kroje, przedłużki odkładnic, elementy ochronne i nakładki hartowane.

Regulacja szerokości roboczej, głębokości czy pierwszej skiby odbywa się standardowo mechanicznie, ale są też wersje z hydraulicznym sterowaniem, a choćby integracją z systemami ISOBUS. Uzupełnieniem są koła wspomagające, poprawione ogumienie, zestawy transportowe i części do pracy w trudnych warunkach.

Kverneland

Kverneland to marka dla tych, którzy oczekują technologii. Wiele rozwiązań producenta skupia się na wygodzie i precyzji: systemy płynnej regulacji szerokości roboczej, zabezpieczenia non-stop, lekkie i odporne ramy, możliwość sterowania z kabiny.

W ofercie znajdują się odkładnice o różnych geometriach, przedłużki, skrajne listwy, wymienne lemiesze, dłuta i płozy o zwiększonej trwałości. Kverneland zapewnia również spory wybór akcesoriów dodatkowych: koła transportowe, zestawy oświetlenia, elementy poprawiające pracę na skraju pola czy przy orce na miedzach.

Amazone

Choć znany głównie z rozsiewaczy i opryskiwaczy, Amazone oferuje także bardzo nowoczesne pługi. Klient może liczyć na odkładnice różnych typów, także w wersji z dodatkowymi przedłużkami, oraz zabezpieczenia korpusów hydrauliczne i sprężynowe.

W wielu maszynach sterowanie odbywa się w pełni z kabiny – zarówno szerokością roboczą, jak i ustawieniem skiby czy głębokości. Części robocze dostępne są w wersjach hartowanych, odpornych na ścieranie. Firma ma w ofercie również zestawy wałów doprawiających, kroje tnące, koła wspomagające i systemy kopiujące teren.

Agro-Lift

Agro-Lift to propozycja dla gospodarstw, które szukają prostych, ale skutecznych rozwiązań. Pługi tej firmy można rozbudować o różne typy odkładnic – profilowane lub klasyczne – przedłużki, skrajne skrzydła, a także części robocze o zwiększonej trwałości.

W standardzie znajdziemy śrubowe zabezpieczenia, mechaniczne regulacje oraz możliwość dobrania kół kopiujących i wałów doprawiających. Agro-Lift oferuje także elementy poprawiające jakość pracy w glebie trudnej – w tym płozy, lemiesze i zgarniacze.

Podsumowanie

Nowoczesny pług to znacznie więcej niż tylko rama i korpusy robocze. Możliwość jego doposażenia otwiera przed użytkownikiem szereg możliwości – od poprawy efektywności pracy w konkretnych warunkach glebowych, przez zwiększenie komfortu obsługi, aż po zmniejszenie zużycia elementów roboczych i kosztów eksploatacji.

Jak pokazują oferty czołowych producentów, dziś niemal każdy element pługa można dopasować do indywidualnych potrzeb – odkładnice o różnych profilach, zabezpieczenia dostosowane do rodzaju gleby, mechaniczne lub hydrauliczne systemy regulacji, części wykonane z materiałów o zwiększonej odporności na ścieranie czy dodatkowe wyposażenie transportowe i doprawiające.

Warto więc już na etapie zakupu maszyny dokładnie przeanalizować, które z dostępnych opcji będą realnie potrzebne w konkretnym gospodarstwie, a które można ewentualnie dobrać w późniejszym czasie. Dobrze skonfigurowany pług to nie tylko oszczędność czasu i paliwa, ale też lepszy efekt agrotechniczny i mniej stresu w pracy.