GIETRZWAŁD: NARESZCIE JAKIŚ KONKRET, CHOĆ NIE Z KOG!

polskawolna.pl 1 rok temu

Od Wydawcy:

Dzisiaj w południe otrzymaliśmy wniosek Fundacji Święty Olaf na Rzecz Podtrzymania i Rozwoju Katolickiej Tożsamości Narodu Polskiego skierowany dzisiaj do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Publikujemy go w całości poniżej.

Olsztyn, dnia 20 lipca 2023 roku,

Fundacja Święty Olaf
Na Rzecz Podtrzymania
i Rozwoju Katolickiej
Tożsamości Narodu Polskiego
KRS: 0000791297

Minister Rolnictwa
i Rozwoju Wsi
ul. Wspólna 30
00-930 Warszawa

WNIOSEK
o stwierdzenie nieważności decyzji

Na podstawie art. 156 § 1 pkt 2, art. 8 § 1, art. 7 w zw. z art. 77 § 1 w zw. z art. 107 § ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 775 z późn. zm., dalej: k.p.a.) w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 1, 2, 3 i 5 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2409; dalej: u.o.g.r.l.) oraz art. 156 § 1 pkt 7 w zw. z art. 107 § 1 pkt 8 k.p.a. w zw. z art. 7 ust. 2 pkt 1 u.o.g.r.l.

wnoszę o:

stwierdzenie nieważności decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 września 2020 roku w sprawie SZ.tr.602.119.2020, którą organ uchylił decyzję z dnia 17 czerwca 2020 roku (znak: GZ.tr.602.72.2020) w całości oraz wyraził zgodę na przeznaczenie na cele nierolnicze 9,5784 ha gruntów rolnych klasy IIIb, położonych w granicach działek o numerach: 152/30, 155/12, 158/38, 158/42, 161/9, w obrębie Gietrzwałd na terenie gminy Gietrzwałd.

UZASADNIENIE
1. Stan faktyczny

Pismem z dnia 15 stycznia 2020 roku Wójt Gminy w Gietrzwałd złożył wniosek adresowany do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi za pośrednictwem Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, w którym wniósł o wyrażenie zgody na zmianę przeznaczenia na cele nierolnicze gruntów rolnych klasy RIIIb o łącznej powierzchni wynoszącej 9,5784 ha występujących na działkach oznaczonych numerami geodezyjnymi 152/30, 155/12, 158/38, 158/42, 161/9, w obrębie Gietrzwałd, gmina Gietrzwałd. Wniosek związany był z planowanym przedsięwzięciem budowy centrum logistycznego i dystrybucyjnego o znacznej powierzchni użytkowej.
W odpowiedzi Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w piśmie z dnia 8 maja 2020 roku poinformowała Wójta Gminy Gietrzwałd o brakach zawartych we wniosku oraz konieczności odniesienia się do rozbieżności wewnętrznych zawartych w piśmie Wójta.
Wójt Gminy Gietrzwałd w odpowiedzi z 6 czerwca 2020 roku złożył wyjaśnienia dotyczące wniosku z dnia 15 stycznia 2020 roku. W ocenie tego organu zgoda na przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze jest uzasadniona, ponieważ „wszystkie wyznaczone w obowiązujących planach tereny przemysłowe (…) nie spełniają wymagań dużego inwestora.
Działając z upoważnienia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Podsekretarz Stanu decyzją z dnia 17 czerwca 2020 roku nie wyraził zgody na przeznaczenie na cele nierolnicze 9,5784 ha gruntów rolnych klasy IIIb, położonych na terenie gminy Gietrzwałd, w obrębie Gietrzwałd, w granicach działek o numerach: 152/30, 155/12, 158/38, 158/42, 161/9, zgodnie z projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszarów oznaczonych kolorem brązowym na załączniku graficznym nr 2, stanowiącym integralną część wniosku.
Wójt Gminy Gietrzwałd pismem datowanym na dzień 24 czerwca 2020 roku złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy dotyczącej wyrażenia zgody na zmianę przeznaczenia na cele nierolnicze 9,5784 ha gruntów rolnych klasy IIIb, położonych na terenie obrębu Gietrzwałd, w gminie Gietrzwałd. W ocenie tego organu zasadne było ponowne przeanalizowanie takich kwestii jak: 1) aspektu lokalnego, wynikającego ze specyfiki warmińskiego krajobrazu wiejskiego, ukształtowania terenu, warunków geologicznych, krajobrazowych i struktury przestrzeni rolniczej. 2) uwarunkowań
społecznych związanych z wielofunkcyjnym zagospodarowaniem obszarów położonych w granicach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Miasta Olsztyna (dalej MOF), 3) skutków ekonomicznych uchwalenia planu, w nieco szerszym aspekcie niż tylko efekty. W piśmie przewodnim podkreślono jednak, co dla Wójta Gminy Gietrzwałd ma charakter priorytetowy: „Niestety nasza gmina nie ma szczęścia do poważnych inwestorów krajowych i zagranicznych, co przełożyłoby się na stałe wpływy do budżetu. Ostatnio nadarzyła się niepowtarzalna okazja ulokowania na terenie gminy centrum
obsługowego znanej firmy Lidl. Dokonała ona wyboru miejsca inwestycji położonego w części na gruntach klasy III b”. Organ Gminy wydaje się w ocenie wnioskodawcy zanadto zdeterminowany w realizacji inwestycji dużego przedsiębiorcy kosztem faktycznych długoterminowych interesów Gminy Gietrzwałd. Inwestor Lidl Sp. z o.o. Sp. k. przedstawił swoje stanowisko w piśmie z dnia 29 czerwca 2020 roku, w którym pojawiły się informacje o dodatkowych miejscach pracy. Wójt Gminy Gietrzwałd
uzupełnił wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy pismami z dnia 8 lipca 2020 roku oraz 1 września 2020 roku.
Działający w zastępstwie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Sekretarz Stanu decyzją z dnia 23 września 2020 roku, znak SZ.tr.602.119.2020: w pkt 1 uchylił decyzję z dnia 17 czerwca 2020 roku w całości; w pkt 2 wyraził zgodę na przeznaczenie na cele nierolnicze 9,5784 ha gruntów rolnych klasy IIIb, położonych w granicach działek o numerach: 152/30, 155/12, 158/38, 158/42, 161/9, w obrębie Gietrzwałd na terenie gminy Gietrzwałd.

2. Rażące naruszenie prawa
W ocenie wnioskodawcy decyzja działającego w zastępstwie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Sekretarza Stanu została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Minister wydając decyzję z dnia 17 czerwca 2020 roku w sposób wyczerpujący zebrał i rozpatrzył cały materiał dowodowy, wypełniając tym samym dyspozycję zawartą w art. 77 § 1 k.p.a. Minister wydając decyzję, w której nie wyraził zgody na przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze oceniał na podstawie całokształtu materiału dowodowego. W szeroko rozbudowanym uzasadnieniu decyzji wskazane zostały fakty,
które organ uznał za udowodnione oraz wyjaśnił podstawy prawne decyzji z przytoczeniem przepisów prawa.
W wyniku wniosku Wójta Gminy Gietrzwałd działający w zastępstwie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Sekretarza Stanu ponownie rozpoznał sprawę, tym razem jednak doprowadzając do rażącego naruszenia prawa. Organ Gminy nie uzupełnił swojego stanowiska dodatkowym materiałem dowodowym, który odnosiłby się do argumentacji zawartej w uzasadnieniu do decyzji z dnia 17 czerwca 2023 roku. Przedstawione zostały wyłącznie zarzuty Wójta wobec decyzji, a także bardzo ogólne argumenty organu Gminy oraz inwestora takie jak: poprawa sytuacji ekonomicznej
gminy, zmniejszenie bezrobocia czy popularyzacja miejsca kulty religijnego. O przedstawienie dodatkowych i szerszych wyjaśnień powyższej argumentacji zwróciło się Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi pismem, które wpłynęło do Urzędu Gminy dnia 5 sierpnia 2020 roku. W ocenie wnioskodawców Wójt Gminy Gietrzwałd powtórzył wcześniejszą ogólną argumentację nie wnosząc do całokształtu sprawy nowej argumentacji czy dowodów.
Pomimo braku nowych okoliczności mogących mieć wpływ na wynik sprawy działający w zastępstwie Ministra Sekretarz Stanu wydał nową, diametralnie inną decyzję z dnia 23 września 2020 roku, którą wyraził zgodę na przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze. Doprowadziło to do wydania decyzji zawierającej bardzo liczne wady merytoryczne, co wskazuje iż organ ponownie wydając decyzję nie przeprowadził w toku postępowania prawidłowego postępowania dowodowego i wziął pod uwagę pisma Wójta Gminy Gietrzwałd w zupełności pomijając argumentację zawartą w uzasadnieniu do decyzji z dnia 17 czerwca 2023 roku.
Akta postępowania administracyjnego, w którym została wydana zaskarżona decyzja z dnia 23 września 2023 roku ukazują, iż wydając decyzję, organ ten nie poczynił żadnych ustaleń faktycznych, jaki wpływ będzie ona miała na Gminę Gietrzwałd czy interes publiczny.
Jak zauważył w swoich pismach Wójt Gminy Gietrzwałd wszystkie wyznaczone w obowiązujących planach tereny przemysłowe przeznaczone są dla niewielkich inwestycji, które nie zaburzą krajobrazu oraz nie wpłyną negatywnie na uwarunkowania Gminy jako miejsca kultu religijnego. Nie bez powodu w planach zakładano rozdrobnioną strukturę własnościową poprzez wprowadzenie zasad podziału na działki, przebieg dróg wewnętrznych oraz kształt całego terenu. Na wszystkich terenach
ograniczano wskaźniki i gabaryty obiektów, w tym ze względu na ochronę krajobrazu wysokość obiektów do 9,0 m. W sposób wręcz uporczywy szukano dla inwestora lokalizacji, która ze względu na cechy geometryczne, ukształtowanie terenu, strukturę własnościową (jeden właściciel), a także możliwość ustalenia większych gabarytów dopuszczalnych obiektów umożliwiałaby realizację inwestycji o większej skali. Za wszelką cenę Wójt Gminy Gietrzwałd próbuje zaspokoić interes inwestora argumentując to chęcią popularyzacji miejsca kultu religijnego.
Prawdą jest, iż – jak to wskazał Wójt Gminy Gietrzwałd „Gietrzwałd – Gmina Pełna Cudów” – to wyjątkowe miejsce na mapie i w historii Polski, w którym dokonały się w 1877r. objawienia maryjne. Pobudziły one ducha polskości i zdecydowały o charakterze i przyszłości tej malej ojczyzny. Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej to nie tylko bazylika, ale przede wszystkim miejsce spotkań setek tysięcy pielgrzymów i turystów”. Skoro Wójt Gminy Gietrzwałd ma świadomość, jak istotną rolę dla polskiego dziedzictwa narodowego: religii, historii i kultury pełnił Gietrzwałd, to tym bardziej dziwi postępowanie Wójta związane z planowaną inwestycją.
Warto zwrócić uwagę na fakt co ma być gromadzone w Centrum Dystrybucji Lidla, często nazywanym w przekazie medialnym „potężnym śmieciowiskiem”. Wskazuje się bowiem, iż „Razem w ciągu roku planuje się w nim magazynować 153 672 ton odpadów, w tym odpady niebezpieczne stanowić będą 3 250 ton/rok. Rodzajowo przedstawia się to następująco (WAŻNE): 1/ opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone 75 ton/rok; 2/ mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe niezawierające związków chlorowoorganicznych
100 ton/rok; 3/ baterie i akumulatory ołowiowe 500 ton/rok; 4/ zużyte urządzenia zawierające freony HCFC, HFC 500 ton/rok; 5/ nieorganiczne odpady zawierające substancje niebezpieczne 500 ton/rok; 6/ organiczne odpady zawierające substancje niebezpieczne 500 ton/rok; 7/ lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć 250 ton/rok; 8/ urządzenia zawierające freony 300 ton/rok; 9/ sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe) i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi; 10/ baterie i akumulatory 300 ton/rok; 11/ zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne 350 ton/rok; 12/ odpady tytoniowe 12 ton/rok; 13/ produkty spożywcze przeterminowane lub nieprzydatne do spożycia 6000 ton/rok; 14/ baterie alkaliczne 150 ton/rok; 15/ inne baterie i akumulatory 150 ton/rok; 16/ tworzywa sztuczne 11.250 ton/rok; 17/ aluminium 60 ton/rok; 18/ żelazo i stal 7200 ton/rok; 19/ leki 50 ton/rok; 20/ oleje i tłuszcze jadalne 50 ton/rok; 20/ odpady wielkogabarytowe 4500 ton/rok; 21/ papier i tektura 20.250 ton/rok; 22/ drewno 4500 ton/rok” (por. https://www.salon24.pl/u/konserwatysta100/1311375,czy-polacy-obronia-gietrzwald-przed-niemieckim-inwestorem). Mając powyższe na uwadze nie sposób uznać argumentacji Wójta Gminy Gietrzwałd związanej z popularyzacją miejsca kultu za przekonującą. Bazylikę Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gietrzwałdzie od nabytej przez inwestora działki dzieli zaledwie 800 metrów.
Zgodnie z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego: „Użytki rolne, szczególnie te o najlepszej klasie bonitacyjnej stanowią dobro naturalne, zaliczane do nieodnawialnych zasobów przyrody, którego zachowanie dla przyszłych pokoleń i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Od tego obowiązku można odstąpić jedynie w sytuacji, gdy nie ma żadnej innej możliwości, co powinno być szczegółowo i przekonywająco wykazane przez wnioskodawcę” (por. wyrok NSA z dnia 30 lipca 2015 r., sygn. akt IIOSK 3109/15). Fakt. iż wymóg szczegółowego i przekonującego wykazania zmiany przeznaczenia gruntu nie został wykazany, wynika z decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 czerwca 2020 roku.
W uzasadnieniu do decyzji z dnia 17 czerwca 2020 roku organ odnosząc się do materiału dowodowego wnioskował następująco: „Z map załączonych do akt sprawy jednoznacznie wynika, ze wskazane grunty rolne klasy IIIb stanowią wraz z przyległymi gruntami, zwarty kompleks użytków rolnych o wysokim potencjale produkcyjnym. Tereny te graniczą z użytkami rolnymi klasy IIIb oraz niższych klas bonitacyjnych, tworząc rozległy obszar gruntów rolnych. Tak ukształtowana struktura agrarna sprzyja produkcji rolniczej. Wnioskowane obszary usytuowane są z dala od strefy zurbanizowanej. Przewidziana w projekcie planu zabudowa usługowa wraz z terenami infrastruktury technicznej i zieleni urządzonej nie będą kontynuacją istniejącej strefy układu urbanistycznego. Za pozostawieniem tych gruntów w rolniczym użytkowaniu przemawiają korzystne uwarunkowania funkcjonalno-przestrzenne: dogodny układ komunikacyjny oraz położenie wśród obszarów rolniczych”. W sytuacji gdy materiał dowodowy nie uległ zmianie, a przede wszystkim mapy nie zostały w żaden sposób aktualizowane, organ, wydając decyzję z dnia 23 września 2020 roku, arbitralnie pomija wskazaną argumentację.
Kluczowy argument wniosku Wójta Gminy Gietrzwałd oraz decyzji będącej przedmiotem niniejszego wniosku sprowadza się wyłącznie do uwzględnienia potrzeb inwestora, który oczekuje od Gminy bardzo dużego terenu „o zwartym regularnym kształcie” w pobliżu dogodnego układu komunikacyjnego. Wskazuje na to jedyny merytoryczny fragment uzasadnienia decyzji z dnia 23 września 2020 roku: „Z uwagi na fakt, iż większość terenów w gminie to tereny silnie pofałdowane, utrudnione jest wyznaczenie optymalnego obszaru o regularnym kształcie, jednolitym ukształtowaniu i powierzchni większej niż 40 ha, który dodatkowo zlokalizowany będzie w pobliżu
istniejącego układu komunikacyjnego. Zaproponowany natomiast przez wnioskodawcę teren, wydaje się obszarem spełniającym wszystkie te warunki. Na wnioskowanym gruncie ma powstać centrum dystrybucyjne, zapewniające ok. 200 nowych miejsc pracy. Ponadto z drogi powiatowej, zostanie wydzielony dodatkowy pas jezdni jako parking dla zabezpieczenia ruchu pielgrzymkowego. W związku z tym, ze tereny wnioskowane stanowią cztery niewielkie enklawy gruntów klasy IIIb wśród gruntów słabszych klas bonitacyjnych, przeznaczonych w projekcie planu pod wspólny cel inwestycyjny, to zmiana ich przeznaczenia nie będzie stanowiła istotnych strat dla produkcji rolniczej,
umożliwi natomiast realizację inwestycji przy zachowaniu zrównoważonej gospodarki gruntami”. Przedstawione wyżej stanowisko znajduje się w zupełnej sprzeczności z wcześniejszą argumentacją zawartą w uzasadnieniu do decyzji z dnia 17 czerwca 2020 roku, która wskazywała, iż „Przeznaczenie gruntów na cele nierolnicze spowodowałoby wkroczenie z zabudową nierolniczą w otwarte tereny rolne, a tym samym naruszenie zwartości rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Mając na uwadze racjonalne gospodarowanie rolniczą przestrzenią produkcyjną należy podkreślić, iż udział użytków rolnych klas IV-VI w skali wszystkich gruntów rolnych występujących w gminie wynosi ok. 88%, a w obrębie Gietrzwałd ok. 75%. Oznacza to, iż istnieją możliwości do lokalizowania obiektów działalności nierolniczej na gruntach o niższej przydatności produkcyjnej. które charakteryzują się gorszymi warunkami przyrodniczo-glebowymi jeżeli chodzi o ich przydatność i wykorzystanie do produkcji rolniczej”.
Decyzja z dnia 23 września 2020 roku zupełnie pomija orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wielokrotnie wskazywał, iż „Na cele nierolnicze powinny być przeznaczane przede wszystkim grunty oznaczone w ewidencji gruntów jako nieużytki, a w razie ich braku grunty o najniższej przydatności produkcyjnej” (zob. wyrok NSA z 25.11.2013 r., sygn. akt II OPS 1/13). W gminie występują znaczne tereny przeznaczone na cele nierolnicze, które nie zostały jeszcze zabudowane, w tym w granicach obszaru objętego projektem planu oraz w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Jak wynika z dokumentów przedstawionych przez Wójta Gminy Gietrzwałd ogólna powierzchnia gruntów rolnych klas I-VI przeznaczonych, a niezagospodarowanych z terenu gminy
wynosi ok. 308 ha. Zasadne jest skorzystanie w pierwszej kolejności z tych obszarów. Brak jest zatem podstaw do przeznaczania gruntów wysokich klas bonitacyjnych na cele nierolnicze zanim niewykorzystane zostaną już posiadane rezerwy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 18 marca 2016 r. (sygn. akt IV SA/Wa 3798/15), powołując się na niepublikowany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjny z dnia 30 lipca 2015 roku (sygn. akt II OSK 3109/13), stwierdził, iż brak jest uzasadnienia do przeznaczania gruntów rolnych na cele nierolnicze „niejako na zapas tylko z tego powodu, iż są one położone przy drodze, a obecny właściciel nie ma woli ich uprawy. Grunty te mogą stanowić przedmiot obrotu gospodarczego i po zmianie właściciela przez cały czas być wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem do
produkcji rolnej”. Opracowując miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego gmina ma obowiązek uwzględniać realne potrzeby inwestycyjne, analizując przebieg dotychczasowej urbanizacji stopień wykorzystania gruntów rolnych już przeznaczonych na cele nierolnicze (por. wyroki WSA w Warszawie z dnia 08.03.2012 roku, sygn. akt IV SA/Wa 179/12 i 29.02.2012 roku, sygn. akt IV SA/Wa 2040/11).
Jak wskazano w decyzji z dnia 17 czerwca 2023 roku „w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gietrzwałd wyznaczono dwa sąsiadujące ze sobą obszary planowane pod tereny usługowo-produkcyjne strefy przedsiębiorczości – UP o łącznej pow. ok 56 ha, które zgodnie z określonym kierunkiem rozwoju przestrzennego można wykorzystać na planowane cele nierolnicze. Zasadne jest zatem aktywowanie tych terenów, które w ramach potrzeb, inwestycyjnych można w naturalny sposób powiększyć, zachowując kontynuację funkcji. Ponadto, określona w studium strefa usługowo – produkcyjna charakteryzuje się lepszą komunikacją z drogą
krajową DK16, niż wskazane do przeznaczenia wnioskowane grunty i po dokonaniu odpowiednich prac scaleniowych działek, może bez wątpienia spełnić wymagania dużego inwestora”.
Przeznaczenie na cele nierolnicze wskazanych w decyzji gruntów jest działaniem nieracjonalnym z punktu widzenia ochrony gruntów rolnych. Działanie to uniemożliwia realizację wartości wynikających z wyważenia słusznego interesu społecznego. Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 u.o.g.r.l. ochrona gruntów rolnych polega na: 1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne; 2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi; 3)rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze; 4) zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych; 5) ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Wydając decyzję wyrażającą zgodę na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych
organ dokonał rażącego naruszenia prawa związanego z ochroną gruntów rolnych.
Takie uwarunkowania jak: wysoka jakość gleb, wielkość, zwartość oraz ukształtowanie
obszarów, sprawiają, iż grunty wskazane w decyzji z dnia 23 września 2020 roku są
przede wszystkim przydatne dla sektora rolno-spożywczego, w celu zachowania i
rozwoju funkcji nierynkowych, bezpośrednio związanych z produkcją rolną.
Organ administracyjny, a w szczególności Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, nie może
kierować się jedynie ekonomicznym interesem właścicieli gruntów, inwestorów,
tylko szeroko rozumianym interesem publicznym. Zgodnie z zasadą prawdy
materialnej wyrażoną w art. 7 k.p.a. rozpatrywanie sprawy administracyjnej polega na
jednoczesnym uwzględnieniu interesu społecznego i słusznego interesu strony.
Właściciele gruntów powinni być świadomi, iż nie wszystkie grunty rolne można
dowolnie przeznaczać na cele nierolnicze, a organ odpowiedzialny za kształtowanie
polityki przestrzennej, opracowując miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
powinien przeprowadzić szczegółową analizę zagospodarowania gminy, w tym obrębu
ewidencyjnego, jak również najbliższego otoczenia, którego sprawa dotyczy, aby
wskazać najlepszą lokalizację z punktu widzenia ochrony gruntów rolnych. Nie można
uzasadniać zmiany przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze jedynie
czynnikami ekonomicznymi. Argument ten w żaden sposób nie odnosi się do ochrony
gruntów rolnych oraz do racjonalnego gospodarowania rolniczą przestrzenią
produkcyjną.
Konstrukcja art. 6 ust. 1 ustawy z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
pozostawia adekwatnemu organowi ocenę każdej konkretnej sytuacji, gdyż brak jest
generalnego zakazu zmiany przeznaczenia gruntów wyższych klas na grunty
produkcyjne. Organ winien w sposób wyczerpujący rozważyć, czy interes społeczny
będący podstawą żądania zmiany przeznaczenia gruntów, należy przedłożyć ponad
ustawowy obowiązek ochrony gruntów rolnych. Obowiązek ten został sprecyzowany w
treści art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy stanowiącym, iż ochrona gruntów rolnych polega na
ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne. (zob. wyrok WSA w
Warszawie z dnia 9 maja 2014 roku, sygn. akt IV SA/Wa 479/14).
Grunty rolne, a w szczególności o najwyższych klasach bonitacyjnych, powinny służyć
przede wszystkim produkcji rolniczej. Wyższość względów o charakterze
ekonomicznym lub gospodarczym może zostać w tego typu sprawach uwzględniona na
zasadzie wyjątku, który nie zachodzi w badanym stanie faktycznym sprawy. Użytki
rolne, szczególnie te o najlepszej klasie bonitacyjnej, należy postrzegać jako dobro
naturalne, zaliczane do nieodnawialnych zasobów przyrody, którego zachowanie dla
przyszłych pokoleń i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Od tego obowiązku
można odstąpić jedynie w sytuacji, gdy nie ma żadnej innej możliwości, co powinno być
szczegółowo i przekonywająco wykazane przez wnioskodawcę. Takie rozumienie
znajduje odzwierciedlenie w ugruntowanym orzecznictwie sądowo-administracyjnym i
Trybunału Konstytucyjnego (zob. wyrok NSA z dnia 14.01.2015 roku, sygn. akt II OSK
1399/13 oraz wyrok TK z 1.07.2014 roku, sygn. akt SK6/12).
Argumenty o charakterze społecznym lub ekonomicznym nie mogą stanowić przesłanek
do wyrażenia zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych klas III, stanowiących w
tym przypadku istotny potencjał dla produkcji rolniczej gminy.
Tylko w wyjątkowym przypadku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi może wyrazić
zgodę na przeznaczenie na cele nierolnicze gruntów lepszej jakości, co jednak w ocenie
wnioskodawców nie zachodzi w przedmiotowej sprawie. Znalazło to także
odzwierciedlenie w decyzji z dnia 17 czerwca 2020 roku.
Jak wynika z utrwalonej linii orzecznictwa sądowo-administracyjnego w pierwszej
kolejności należy lokalizować zamierzenia inwestycyjne na gruntach rolnych niższych
klas bonitacyjnych, ograniczając wkraczanie z zabudową w otwartą przestrzeń
produkcyjną najlepszych gruntów-chroniąc tym samym naruszenie rolniczego ładu
przestrzennego.
W zakresie zmiany przeznaczenia gruntów rolnych, bardzo istotnym czynnikiem jest
niewielki zasób gruntów rolnych klas I-III, które stanowią zaledwie ok. 25%
powierzchni wszystkich gruntów rolnych w skali kraju.
Warto zwrócić uwagę, iż w ostatnich latach obserwuje się niepokojące zjawisko,
polegające na bardzo szybkim tempie wyłączeń z produkcji gruntów rolnych z dobrą
klasą bonitacyjną, ze względu na rosnące zapotrzebowanie na nowe tereny inwestycyjne.
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zgodnie z ustawą o ochronie gruntów rolnych i
leśnych obowiązany jest ograniczać proces rozprzestrzeniania się nowej zabudowy na
najżyźniejsze gleby, a tym samym spowalnia tempo wyłączeń takich gleb z produkcji
rolniczej. Jest to uzasadnione wykonywaniem podstawowego obowiązku Ministra, jakim
jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Ochrona najżyźniejszych gleb
stanowi jeden z warunków dochowania tego obowiązku. Obowiązek ten nie został
spełniony w momencie wyrażenia zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych, a
tym samym doszło do rażącego naruszenia prawa.
Warto wreszcie zwrócić uwagę, iż decyzja z dnia 17 czerwca 2020 roku była szeroko
uzasadnioną, a w treści uzasadnienia znalazły się liczne odwołania do materiału
dowodowego. W przypadku decyzji z 23 września 2020 roku znalazł się tylko jeden
argument – zaspokojenie interesu inwestora, co w sposób rażący narusza art. 107 § 3
k.p.a., zgodnie z którym: „Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności
zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których
się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i
mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne – wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z
przytoczeniem przepisów prawa”.
Organ w sposób bezsprzeczny naruszył także art. 8 § 1 k.p.a. Artykuł ten dotyczy zasady
pogłębiania zaufania obywateli do władzy publicznej, która stawia wymóg
praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy
przez organ administracji publicznej, co jest zasadniczą treścią zasady praworządności.
Zaskarżana decyzja nie uwzględniła w żaden sposób interesu publicznego, a czyni to na
wyłączny interes inwestora.
Organ naruszył w toku postępowania także ogólną zasadę wynikającą z art. 7 k.p.a.,
gdyż nie podjął wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu
faktycznego. Wskazuje na to zakres stanu faktycznego ustalony przez ww. organ.
Wadliwości dotyczą zarówno określenia wpływu zmiany przeznaczenia gruntu rolnego
na Gminę Gietrzwałd, jak i oceny interesu publicznego.
Rażące naruszenie prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. zachodzi wtedy, gdy
treść decyzji pozostaje w wyraźnej i oczywistej sprzeczności z treścią prawa i gdy
charakter tego naruszenia powoduje, iż owa decyzja nie może być akceptowana jako akt
wydany przez organ praworządnego państwa. Nie chodzi tu przy tym o błędy w
wykładni prawa, ale o niedopuszczalne przekroczenie prawa zaistniałe w sposób jasny i
niedwuznaczny. Podkreślić zatem należy, iż rażące naruszenie prawa w rozumieniu ww.
art. 156 § 1 pkt 2, stanowi kwalifikowaną postać naruszenia i nie może być
interpretowane rozszerzająco. W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż istnieje
różnica między „zwykłym” naruszeniem prawa, a naruszeniem, które może być
zakwalifikowane jako „rażące”. Zarówno w orzecznictwie, jak i piśmiennictwie
przyjmuje się także, iż niedopuszczalne jest utożsamianie każdego uchybienia z
rażącym naruszeniem prawa. Naruszenie przepisów prawa materialnego lub przepisów
postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, nie może być podstawą
stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej w postępowaniu prowadzonym w trybie
nadzoru, o ile nie nosi cech rażącego naruszenia prawa. O rażącym naruszeniu prawa
w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. decydują natomiast łącznie trzy przesłanki:
oczywistość naruszenia prawa, charakter przepisu, który został naruszony oraz
racje ekonomiczne lub gospodarcze – skutki, które wywołuje decyzja. Oczywistość
naruszenia prawa polega na rzucającej się w oczy sprzeczności pomiędzy treścią
rozstrzygnięcia, a przepisem prawa stanowiącym jego podstawę prawną.
Z powyższego wynika, iż rażące naruszenie prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2
k.p.a., będące podstawą stwierdzenia nieważności decyzji, stanowi kwalifikowaną
postać naruszenia prawa i nie może być interpretowane w sposób rozszerzający. Cechą
rażącego naruszenia prawa jest to, iż treść decyzji pozostaje w oczywistej sprzeczności z
treścią przepisu przez proste ich zestawienie ze sobą, a charakter naruszenia prawa
powoduje, iż decyzja taka nie może być zaakceptowana jako akt wydany przez organ
praworządnego państwa i powinna ulec wyeliminowaniu z obrotu prawnego. Nie chodzi
tu bowiem o błędy w wykładni prawa, ale o przekroczenie prawa w sposób jasny i
niedwuznaczny (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 marca 1999 r.,
sygn. akt V SA 1970/98, Baza Orzeczeń LEX nr 50195).
W przedmiotowej sprawie organ wydający ponowną decyzję choćby nie pokusił się o
prawidłowe ustalenia stanu faktycznego sprawy. Do przypadków rażącego naruszenia
prawa procesowego przykładowo można zaliczyć naruszenie zasad ogólnych procedury
administracyjnej, o tym czy miało miejsce rażące naruszenie prawa, decyduje przede
wszystkim oczywistość tego naruszenia. Za rażące naruszenie prawa procesowego uznać
należy oczywiste niezastosowanie lub nieprawidłowe zastosowanie zasad ogólnych
postępowania administracyjnego określonych w art. 6-11 k.p.a. w stopniu w stopniu
powodującym istotne ograniczenia uprawnień strony w postępowaniu. Do rażącego
naruszenia przepisów postępowania można także zaliczyć naruszenie art. 7 i 77 k.p.a
Całość działań organu wydającego decyzję z 23 września 2020 roku w toku
postępowania, w kontekście okoliczności faktycznych sprawy należy uznać za rażąco
nieprawidłowe prowadzące do rażącego naruszenie przepisów postępowania oraz
ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych

3. Wada powodująca nieważność decyzji z mocy prawa
Zgodnie z treścią art. 107 § 1 pkt 8 k.p.a. decyzja zawiera podpis z podaniem imienia i
nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania
decyzji. Natomiast art. 7 ust. 2 pkt. 1 stanowi, iż „Przeznaczenie na cele nierolnicze i
nieleśne gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I-III – wymaga uzyskania
zgody ministra adekwatnego do spraw rozwoju wsi”. Decyzję objętą przedmiotowym
wnioskiem powinna więc podpisać osoba pełniącą funkcję ministra adekwatnego do
spraw rozwoju wsi. Taką decyzję może podpisać także osoba upoważniona przez
Ministra. Stanowi o tym art. 268 k.p.a., którego treść brzmi następująco: „Organ
administracji publicznej może upoważniać, na piśmie utrwalonym w postaci papierowej
lub elektronicznej, pracowników obsługujących ten organ do załatwiania spraw w jego
imieniu w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji
administracyjnych, postanowień, zaświadczeń, a także do poświadczania za zgodność
odpisów dokumentów przedstawionych przez stronę na potrzeby prowadzonych
postępowań z oryginałem”. Tak jak było to w przypadku decyzji z 17 czerwca 2023
roku, którą odmówiono wyrażenia zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych.
Decyzję z dnia 23 września 2023 roku podpisał Sekretarz Stanu Szymon Giżyński
działający w zastępstwie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wspomniana osoba w
latach 2018–2021 pełniła funkcję sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju
Wsi. W Dzienniku Urzędowym Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie było jednak
opublikowane zarządzenie, w którym uprawniono by wskazaną osobę do działania w
zastępstwie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w czynności wyrażenia zgody na zmianę
przeznaczenia gruntu rolnego. Decyzja z dnia 23 września 2020 roku podpisana przez
Szymona Giżyńskiego posiada wadę powodującą nieważność decyzji z mocy prawa.
Mając na uwadze powyższe, wnoszę jak na wstępie.
- Kazimierz Stefan Krawczyk
  Prezes Zarządu Fundacji Święty Olaf
  
  Do wiadomości:
  Pan Marian Banaś
  Prezes Najwyższej Izby Kontroli