1 dzień temu
STANOWISKO w sprawie organizacji skupu owoców i warzyw w bieżącym sezonie z uwagi na wejście w życie rozporządzenia Komisji (UE) 2025/158 z dnia 29 stycznia 2025 r. zmieniającego załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości acetamiprydu w określonych produktach lub na ich powierzchni.
W imieniu Zarządu Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS) oraz Zarządu Krajowego Stowarzyszenia Przetwórców Owoców i Warzyw (KSPOIW) przedstawiamy stanowisko dot. skupu i przerobu owoców w związku z drastycznie zmniejszonymi poziomami Najwyższych Dopuszczalnych Poziomów (NDP), które wchodzą w życie od 19 sierpnia 2025 roku, czyli niecałe 7 miesięcy po ogłoszeniu rozporządzenia.
Rozporządzenie Komisji (UE) 2025/158 wprowadziło znaczące obniżenie Najwyższych Dopuszczalnych Poziomów (NDP)/Maksymalnych Poziomów Pozostałości (MRL) acetamiprydu w 38 rodzajach owoców i warzyw, w tym w wielu kluczowych dla polskiego sadownictwa tj. jabłka, gruszki, czereśnie, morele, brzoskwinie, porzeczki, agrest, borówki, maliny, winogrona, sałata, pomidory, ogórki, kapusta głowiasta, endywia, szpinak i boćwina. W przypadku niektórych upraw, jak porzeczki (czarna, czerwona, biała) obniżenie NDP/MRL będzie szczególnie duże – z poziomu 2 mg/kg do 0,01 mg/kg, czyli do poziomu oznaczalności.
Przedmiotowe rozporządzenie KE nie przewiduje odpowiednio długiego terminu przed rozpoczęciemobowiązywania nowych NDP, aby umożliwić rolnikom i podmiotom prowadzącym przedsiębiorstwa spożywcze dostosowanie się do wymagań wynikających ze zmiany NDP. Co więcej, czas wejścia w życie przedmiotowego rozporządzenia, nie został dostosowany do sezonowości upraw owoców i warzyw i nie przewidziano żadnych działań pomocowych lub rekompensaty za brak możliwości zbytu lub utylizację dużych partii surowców wyprodukowanych zgodnie z obowiązującymi przepisami, ale już niezgodnych w momencie ich zbioru, przetwarzania lub sezonowego magazynowania.
Unijne rozporządzenie nie przewidziało okresu przejściowego na dostosowanie się całej branży owocowo-warzywnej do nowych wymagań, a okres niecałych 7 miesięcy od ogłoszenia rozporządzenia do wejścia w życie z dniem 19 sierpnia 2025 roku, czyli w środku sezonu wielu rodzajów owoców i warzyw lub choćby odmian ich owocowania może doprowadzić do załamania przetwórstwa tych owoców w Polsce w okresie bieżącym, a w przyszłości do całkowitego załamania produkcji.
Zgodnie z przedmiotowym rozporządzeniem owoce i warzyw świeże i przetworzone np. owoce mrożone, zagęszczony sok owocowy od 19 sierpnia 2025 roku muszą spełniać nowe zaostrzone warunki odnośnie do NDP acetamiprydu. Owoce, warzywa i przetwory nie spełniające rozporządzenia nie znajdą rynków zbytu zarówno w kraju, jak i za granicą, co w szczególności będzie katastrofalne, ponieważ średnio 75% produkcji krajowej owoców, warzyw i ich przetworów jest eksportowana.
W celu dostosowania się do nowych wymagań i zmniejszenia ryzyka przerobu i oferowania odbiorcom niezgodnych produktów, zakłady przetwórcze będą zmuszone podejmować szereg działań np.:
a) przeprowadzać szeroką akcję informacyjną, skierowaną do swoich dostawców i partnerów odnośnie zmian poziomów NDP dostarczanych owoców i warzyw;
b) każda partia dostarczanych surowców do przetwórstwa będzie poddawana szczegółowej kontroli m.in. poprzez pobieranie i zabezpieczenie próbek do badania, badanie pozostałości acetamiprydu;
c) wymagać od dostawcy – Oświadczenia Producenta o braku stosowania środków ochrony roślin zawierający acetamipryd lub stosowanie takiego planu ochrony roślin, który zapewni brak przekroczenia poziomów NDP zgodnie z rozporządzeniem 2025/158;
d) realizować płatności po zbadaniu poziomu acetamiprydu i potwierdzeniu jego zgodności z wymaganiami;
Brak deklaracji stosowania się producentów do rozporządzenia 2025/158 będzie skutkować brakiem przyjęcia surowca do przerobu, a partie nie spełniające wymagań będą wymagały utylizacji.
Wszelkie wyżej wymienione działania prewencyjne są obarczone dużym ryzykiem, dodatkowymi kosztami i zmianami organizacyjnymi, które pomimo starań obu stron mogą nie przynieść zamierzonego skutku, dlatego Firmy mogą podejmować decyzje o znacznej redukcji ilości przyjmowanego surowca lub choćby zaniechania przerobu w bieżącym sezonie. W szczególności największym ryzykiem obarczone są owoce, w których doszło do największego zmniejszenia poziomu NDP dla acetamiprydu tj. porzeczki czarne oraz porzeczki czerwone.
Jednocześnie informujemy, iż branża przetwórcza podjęła starania skierowane do władz krajowych i unijnych o podjęcie działań w celu wydłużenia okresu przejściowego w w/w rozporządzeniu o co najmniej 24 miesiące, co pozwoli na przygotowania się całej branży owocowo-warzywnej do zmian wprowadzonych przedmiotowym rozporządzeniem i uniknięcia załamania produkcji i przetwórstwa wielu owoców w bieżącym sezonie.
Apelujemy do wszystkich organizacji, reprezentujących producentów owoców o szerokie wsparcie naszych starań, gdyż niejednokrotnie będzie to najważniejsze dla utrzymania upraw wyżej wymienionych owoców w Polsce, z których większość trafia do przetwórstwa. Tylko wspólnie możemy osiągnąć sukces w tej sprawie.
Andrzej Gajowniczek
Prezes Zarządu KSPOiW
Julian Pawlak
Prezes Zarządu KUPS
