11 miesięcy temu
Sytuacja ekonomiczna rolnictwa systematycznie się pogarsza od pewnego czasu. Jednakże spadki te nie są jednakowe we wszystkich krajach unijnych. Jakie są nastroje wśród rolników?
Sytuacja ekonomiczna rolnictwa staje się coraz trudniejsza. Z jednej strony rolnicy borykają się z rosnącymi kosztami działalności. Z drugiej strony spadające ceny produktów rolnych ciągną wiele gospodarstw na skraj bankructwa.
Jak rolnicy postrzegają miniony okres i czego oczekują od przyszłego okresu?
Po wzroście, który rozpoczął się w ubiegłym roku, wskaźnik koniunktury we flamandzkim rolnictwie i ogrodnictwie ponownie nieznacznie spada. Powody do zadowolenia przyniosły spadki cen energii i środków produkcji. Jednakże nastroje na kolejne pół roku już nie są tak optymistyczne.
Takie wyniki przyniosła ankieta dotycząca działalności rolniczej, w której we wrześniu 2023 r. wzięło udział 486 flamandzkich rolników. Wyniki ankiety, czyli odczucia rolników odzwierciedla zastosowany indeks cyklu koniunkturalnego. Indeks cyklu koniunkturalnego może wynosić 0, gdzie wszyscy rolnicy są nastawieni negatywnie. Maksymalnie może wynosić 200, kiedy nastoje wszystkich rolników są bardzo pozytywne. Przy wartości 100 jest tyle samo odpowiedzi negatywnych, co pozytywnych.
Jakie są nastroje wśród rolników?
Jesienią 2023 r. wskaźnik koniunktury spadł z 82 do 80, przy czym większość rolników częściej negatywnie ocenia miniony okres. Zadowolenie z ostatnich sześciu miesięcy wzrosło z 84 do 88. Badanie nowych przedsiębiorców wykazało również, iż perspektywy na następne sześć miesięcy spadły z 79 do 72.
Ponadto istnieją różnice między poszczególnymi sektorami rolnictwa. Na przykład flamandzki indeks biznesowy sektora trzody chlewnej pozostaje stabilny, podobnie jest w przypadku sektora bydła mięsnego. Inaczej wygląda sytuacja w sektorze mleczarskim, którego sytuacja jest w tej chwili najgorsza od 2017 r. Jedną z przyczyn spadku nastrojów były historycznie wysokie ceny mleka w 2022 r. Z kolei indeks cykliczny sektora uprawy roślin polowych nieznacznie spada.
Dla odmiany wzrost wskaźnika odnotowano we wszystkich sektorach ogrodnictwa. Najbardziej zauważalny wzrost nastrojów odnotowano w sektorze roślin ozdobnych uprawianych pod osłonami. Sektor ten przez cały czas odrabia straty po słabym cyklu koniunkturalnym z jesieni 2022 r., kiedy dotknęły go szczególnie wysokie ceny energii.
Jak koniunktura wpływa na inwestycje?
Udział rolników i ogrodników planujących inwestycje w nadchodzącym roku prawie się nie zmienił w porównaniu do 2023 r. Jednakże widać szereg różnic między sektorami, które można wyjaśnić ewolucją rynku. Wzrost planowanych inwestycji notują sektory, w których ceny poszły do góry. Jednakże wśród producentów owoców widać załamanie trendu. Podczas gdy w 2022 r. połowa producentów przez cały czas planowała inwestycje, w tym badaniu odsetek ten spadł do jednej czwartej.
Jakie przeszkody stoją przed rolnikami?
Co ciekawe, okazuje się, iż ograniczenia rządowe są największą przeszkodą w ocenie flamandzkich rolników. Są one na najwyższym poziomie od czasu rozpoczęcia badań w 2007 r. Na ograniczenia szczególnie narzekają hodowcy: bydła mięsnego, bydła mlecznego, trzody chlewnej, a także rolnicy zajmujący się produkcją roślinną. Departament Rolnictwa i Rybołówstwa postrzega kilka prawdopodobnych przyczyn tego zjawiska.
Najważniejszą z nich wydaje się dyrektywa azotanowa i związane z nią działania. Jednym ze skutków jest niepewność odnośnie do przyszłości poszczególnych gospodarstw. Przepisy Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 lokalny rząd flamandzki zatwierdził dopiero w marcu. A zawiera ona nowe aspekty, takie jak bardziej rygorystyczne warunki środowiskowe i klimatyczne (warunkowość). Co więcej, przez cały czas istnieje niepewność co do nowej polityki związanej ze stosowaniem nawozów naturalnych, w szczególności obornika.
Niepewność środowisk rolniczych budzą także inne działania nakierowane na ochronę środowiska. Jednym z nich było utworzenie nowych parków narodowych i krajobrazowych we Flandrii. Tamtejsi rolnicy nie mają pewności, jak będą gospodarować na objętych ochroną terenach, ukształtowanych m.in. przez praktykowane od wieków rolnictwo.
Depresja i wypalenie zawodowe — powszechne u rolników
A jak wygląda sytuacja gospodarstw rolnych w Polsce?
W ostatnich dniach ukazały się wyniki badania „Polska wieś i rolnictwo 2023”, realizowanego na zlecenie MRiRW, ARiMR, KOWR oraz KRUS. Wytypowani do niego zostali mieszkańcy obszarów wiejskich kilku województw, związani z rolnictwem i z nim niezwiązani. Nieco ponad 50 procent respondentów stanowiły kobiety. Jednak już w kategorii rolników przeważali mężczyźni (62,6%), generalnie 35–54-latkowie (39,8%).
Gwarancja utrzymania rodziny z pracy w gospodarstwie
Spośród osób kierujących gospodarstwami rolnymi 64,2% deklaruje, iż jest w stanie utrzymać siebie/rodzinę wyłącznie z gospodarstwa rolnego. Natomiast 29% udzieliło odpowiedzi negatywnej. Im większa powierzchnia gospodarstwa rolnego, tym wyższy wskaźnik odpowiedzi twierdzących.
Bariery hamujące rozwój produkcji rolniczej
Większość rolników wskazuje na negatywne skutki wojny na Ukrainie i pandemii COViD-19 dla opłacalności produkcji rolniczej. Według rolników główne bariery ograniczające rozwój gospodarstwa rolnego to:
- niska opłacalność produkcji (63,5% wskazań ogółem),
- zbyt mały areał (43% wskazań ogółem, w tym 34% jako I wskazanie),
- trudności ze sprzedażą produktów (40,3% ogółem),
- zbyt wysokie ceny ziemi (39,3% ogółem),
- problemy z zapewnieniem pracowników (11,9%).
Okoliczności te sprawiły, iż 40% rolników deklarowało, iż w ostatnich 12 miesiącach dostrzega pogorszenie sytuacji finansowej własnego gospodarstwa domowego.
Konieczne działania na najbliższe 5 lat w gospodarstwie
Za niezbędne i najważniejsze w najbliższej 5-latce rolnicy uważają inwestycje w:
- maszyny rolnicze (53,3%),
- remont budynków gospodarczych (50,4%),
- zakup ziemi (50%),
- remont posiadanych maszyn rolniczych (49,6%).
Konieczne zmian do wprowadzenia w rolnictwie
Osoby kierujące gospodarstwami rolnymi za najważniejsze uznają wprowadzenie:
- zmian w prawie łowieckim w zakresie rekompensat za straty w rolnictwie spowodowane przez zwierzynę łowiecką;
- wakacji kredytowych dla kredytów rolniczych;
- szkolenia rolników w robieniu zdjęć geotagowanych.
Czy polscy rolnicy chcą być w UE?
Gdyby referendum dotyczące członkostwa w Unii Europejskiej odbyło się obecnie, 57,5% mieszkańców obszarów wiejskich
zagłosowałoby za członkostwem Polski. Przeciwne jest 10,9% badanych. Pozostałe osoby nie głosowałyby wcale (11%) albo jeszcze nie
wiedzą jak by zagłosowały (20,6%).
Źródło: KRUS, vilt.be
